Alisher navoiy nomidagi o‘zbek tili va adabiyot universiteti o`zbek tili va adabiyotini o‘qitish fakulteti

 …Nelarki boshimg‘a kelmadi davrondin, 
deganida 
ahvolining naqadar ayanchli ekanligi haqida mardona, baralla, ro‘yirost qog‘ozga 
tushiradi va shundayligicha o‘quvchiga taqdim etadi. Bu kabi ruboiylar tahlilida 
adib tarjimayi holi bilan bog‘liq tafsilotlar ham aytib o‘tilmasa, she’rning mazmun-
mohiyati to‘la anglashilmaydi.
O‘zbekiston xalq shoiri Erkin Vohidovning “Nido” dostonini ham shoirning 
avtobiografik ruhda yozilgan dostoni deb ayta olamiz. Doston dahshatli va 
shafqatsiz qirg‘in tufayli otasiz qolgan millionlab ma’sum go‘daklar chekkan nola-
yu fig‘onlar, sog‘inch iztiroblari, hijron alamlarini aks ettirgan asar sifatida 
xarakterlidir. Dostonning yuraklarga titroq soluvchi dastlabki bandini tahlil qilish 
namunasini ko‘raylik: 
Hayqiraman,
Tog‘lar bag‘ridan
Gumburlagan sado keladi. 
Ona yerning otash qa’ridan
“O‘g‘lim!” degan nido keladi…
20
Ota-ona sog‘inchi – bola uchun juda katta azob. Bola har qanday sharoitda ular 
bilan birga bo‘lishni istaydi. Endi tasavvur qiling: urush, to‘s-to‘polon…go‘yo ajal
burchak-burchaklardan mo‘ralab, kimni changalimga olsam ekan deb turgandek… 
Bolaning otasi vafot etgan. Lekin uning qalbidagi ota mehriga bo‘lgan tashnalik 
tog‘larni gumburlatar darajada sado taratib, hayqirishiga sabab bo‘lmoqda. Shoir 
doston boshlanmasida bejiz tog‘lar, ona yer kabi obrazlarni keltirmaydi. Dunyoda 
vaqt sinoviga bardosh bera oladigan mustahkam yaratiq bu – tog‘lardir. Xalqimiz 
otani matonati, bardoshi, oilaning ustuni, suyanchig‘i deya tog‘ga qiyoslaydi. Aynan 
shuning uchun ham bola tog‘lar bag‘ri, ya’ni o‘z otasidan “O‘g‘lim!” degan sadoni 
eshitadi. Chunki urushda halok bo‘lgan otaning jismi yer bag‘rida, shuning uchun 
ham uning “O‘g‘lim!” degan nidosi yer qa’ridan kelib turishi ayni ishonarli haqiqat. 
“
Bu dostonni shoir qalb o‘rtanishi, so‘ngsiz armon va yurak qoni bilan 
20
Ahmedov S., Qosimov B., Qo‘chqorov R., Rizayev Sh. Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun 
darslik.II qism.- T.: “Sharq” 2011.163-bet 

---

61