Alisher navoiy nomidagi o‘zbek tili va adabiyot universiteti o`zbek tili va adabiyotini o‘qitish fakulteti

2.2. Adib hayoti va ijodini o‘rganishda axborot texnologiyalardan 
foydalanish usullari. 
Bizning asrimiz fan va texnika taraqqiyoti yutuqlari juda ko‘p bo‘lishni 
dastlabki o‘sish-o‘zgarishlardayoq namoyon qildi. Bugungi taraqqiyotdan fanlarni 
o‘qitishda ham siljishlar bo‘layotganini sezish mumkin. Shuningdek, adabiyot 
o‘qitish ishida, o‘qituvchi va o‘quvchi munosabatlarida ham yangiliklarni 
ilg‘ashimiz, ularni o‘z ishlarimizda ko‘rsata olishimiz kerak. 
Zamonaviy adabiyot darslarida o‘qituvchi o‘z talabalarining mavzuni yaxshi 
o‘zlashtirishlari uchun yangi-yangi uslublardan, texnika vositalariyu ko‘rgazmali 
qurollarning eng zamonaviy ko‘rinishlaridan foydalanadi. O‘quvchilarning 
tafakkur doiralarini kengaytirish, xotiralarini mustahkamlash, yangi bilimni 
zamonaviy usullar bilan tez o‘zlashtirishlari uchun barcha o‘zida bor bo‘lgan 
faoliyat qirralarini ishga soladi. 
O‘qituvchi pedagogik amaliyotchi, ilmiy tadqiqotchi, ijtimoiy tashkilotchi, 
badiiy vositachi, badiiy ijrochi, badiiy ijodkorlik sifatlariga ega bo‘lsagina haqiqiy 
adabiyot darsini bera oladi. Bu faoliyat qirralari har biri matematika, fizika yoki 
biologiya o‘qituvchisi uchun shart emas. Ammo adabiyot muaalimi esa 
o‘quvchilarning ko‘ngli bilan, his-tuyg‘ulari bilan ish ko‘radi. O‘qituvchisida
insoniy xulq-atvorni shakllantirishga ko‘maklashadi. Shuning uchun ham uning 
o‘zi eng oliy shaxsiy sifatlar egasi bo‘lmog‘i, o‘quvchisining komil inson bo‘lib 
yetishmog‘i uchun badiiy asarlar va o‘z iqtidori va xulqini birgalikda ishga 
solmog‘i lozim. 
O‘zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.A.Karimov aytganiday,
"O‘qituvchi bolalarimizga zamonaviy bilim bersin deb talab qilamiz. Ammo
zamonaviy bilim berish uchun, avvalo, murabbiyning o‘zi ana shunday
bilimga ega bo‘lishi kerak".
1
1
I.A.Karimovning O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi 1X sessiyasida so‘zlagan nutqidan, 1997 yil 29 
avgust. Barkamol avlod-O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori. Toshkent " SHarq", 1997 yil, 5-bet. 

---

42 
Bunday darajaga ko‘tarilish uchun o‘qituvchi nihoyatda katta mehnat
qilishi kerak, shundagina u o‘qitishni hayot va zamon nafasi bilan
uyg‘unlashtiradi, adabiyotning ta’sir kuchini-tarbiyaviy imkoniyatini ishga sola
biladi, shu asosda o‘qituvchilarning o‘zini anglashiga rag‘bat uyg‘ota oladi. 
Sir emaski, hozirgacha maktablarimizda bilimlarni tayyor qoliplarga solib
berish o‘quvchini faqat iste’molchi o‘rnida qabul qilish an’anaga aylanib
qolgan edi. Shunga ko‘ra ham " Milliy dasturda shaxs – kadrlar tayyorlash
tizimining bosh sub’ekti va obyekti, ta’lim sohasidagi xizmatlarining
iste’molchisi va ularni amalga oshiruvchi"
1
, deb belgilangan. 
Demak, metodika fani oldidagi eng muhim vazifalardan biri,
o‘quvchilarni ta’lim jarayoniga faol jalb etish, ularning ijodiy imkoniyatlarini
yuzaga chiqarishning samarali usullarini kashf etish va amaliyotga joriy
qilishdan iborat. 
Adabiy ta’lim samaradorligini oshirish, eng avvalo, o‘qituvchining 
pedagogik mahorati hamda uning ta’lim jarayoniga nisbatan yondashuvi muhim 
ahamiyatga ega. Bugungi kunda adabiyot o‘qituvchilarining pedagogik mahorati 
darajasi har bir dars hamda o‘rganilayotgan mavzu o‘quvchilarga yetkazib berish 
jarayoniga nisbatan ijodiy, texnologik yondashuvni taqozo etmoqda. Texnologik 
yondashuv negizida namoyon bo‘luvchi holatlarning asosiysi – bu dars 
jarayonining muayyan loyiha asosida tashkil etilishi sanaladi. 
Ta’limning jarayonini texnologik yondashuvga muvofiq tashkil etish 
individual va ijodiy xususiyatga ega bo‘lib, fan o‘qituvchilarining ichki 
imkoniyatlari, shuningdek, ularning tashqi omillardan qay darajada foydalan 
olishlariga bog‘liqdir. SHunday bo‘lsada, biz bu o‘rinda Cho‘lponning “Kecha va 
kunduz” romanini o‘quvchilar tomonidan chuqur o‘rganilishiga imkon beruvchi 
dars namunasi (loyihasi)ni keltirmoqchimiz.