Hozirgi zamon tabiiy fanlar konsepsiyasi


  Ichki regulyatsiyasi (tartibga solib turish)



Download 5,21 Mb.
Pdf ko'rish
bet87/133
Sana13.07.2022
Hajmi5,21 Mb.
#788001
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   133
Bog'liq
Hozirgi-zamon-tabiiy-fanlar-konsepsiyasi.Хамидов

11. 
Ichki regulyatsiyasi (tartibga solib turish). 
H ujayrada bo'ladigan 
jarayonlar m a’lum bir tartib asosida bo 'lib turadi. Sintez va parchalanish 
reaksiyalari ana shularga misol b o 'la oladi. Oqsil va ferm entlarning sintezi 
repressiv m exanizm lar yordam ida tartibga solib turiladi va u doim o na- 
zorntda bo'ladi. Aksincha, ferm entlar faolligini tartibga solib turish qayta 
bog'lanish prinsipi asosida o 'tad i. Hujayra faolligini tartibga solib turish 
ko'pincha kimyoviy reaksiyalarda qatnashuvchi gorm o nlar tom o n id an olib 
boriladi.
Kimyoviy yoki fizikaviy ta ’sirlar natijasida shikastlangan D N K m ole- 
kulalari bitta yoki bir nechta ferm entlar yordam ida qayta tiklanadi. D em ak, 
organizm o 'z in i-o 'z i boshqarib turadi.
H ayotning paydo bo'lishi t o ‘g ‘risidagi nazariyalar. 
Hozirgi kunda h a­
yotning paydo bo'lishi to'g'risida yagona tushuncha y o 'q , biroq bu to 'g 'rid a 
bir necha nazariyalar bo'lib, ular quyidagilardan iborat:
1. 
M a’lum vaqt davrda hayot ilohiy kuch tom o nid an yaratilgan degan 
nazariya 
(kreatsionizm nazariyasi). 
Bu nazariyaga ko'ra qacho nlardir hayot 
yer yuzida ilohiy kuch tom onidan yaratilgandir. Teologiya yoki diniy so- 
hadagi barcha olim larning fikri shudir. 1650-yilda irlandiyalik arxiyepiskop 
Asher (Arsha shahri) 
m atem atik hisoblab ko'rib dunyo Alloh T aolo to ­
monidan eramizgacha bo'lgan 4004-yil oktyabrda yaratilgan deb aytadi. Shu 
hisobga ko'ra, odam zod 23-oktyabr kuni ertalab soat 9 da yaratilgan. T eo ­
logiya sohasida ishlovchi ba’zi bir olim larning fikricha, d unyo va undagi 
barcha tirik organizm lar har sutkasi 24 kun davom etuvchi 6 sutka ichida 
Alloh tom onidan yaratilgan. U lar dunyoning yaratilishi to'g'risidagi boshqa 
tushunchalarni m utlaqo tan olm aydilar.
Islom dinining m utafakkir olim laridan biri Shayx F arididdin A tto r 
(1119—1229) olam larning yaratilishi haqida o 'z qarashlarini yozib qo ld ir­
gan. U ning fikricha, Tangri taolo dastlab yakka o'zi bo'lgan. O 'zidan boshqa 
hech narsa — borliq ham , zam on ham , vaqt ham , m akon ham b o 'lm ag an . 
Xudoyi taolo olam larni yaratishni ixtiyor etib, d astaw al insoni kom il, 
payg'am barlar muxri M uham m ad (S.A .V .)ning nuri, ruhini y aratgan. 
U ndan keyin dastlab substansiya, dastlabki sabab — «javhar» deb atalm ish
131


«aqli aw al»ni yaratgan. Bu javhar. ya’ni aqli aw al, «ilohiy qalam» degan 
m a'non i ham anglatadi. Alloh tao lo bu javharga m ehr qadagan edi, javhar 
bunga bardosh berolmay, biqirlab qaynab suvga aylandi. Alloh taolo ana shu 
suv bug'idan (yoki tutunsim on gazdan) osmon jismlari va Yerni yaratdi,
— deb uqtiradi (Ye.Bertels. Sufizm i sufiyskaya literatura. M. «Nauka», 1965, 
360—370-betlar).
Nosiriddin Rabg'uziy o'zining milodiy 1310-yili yozibtugallagan tabarruk 
«Qisasi Rabg'uziy» kitobida yozishicha Alloh taolo dastlab bir javhar yaratdi 
va u javharni erilib suvga aylantirdi. so'ng sham olni yaratdi. Suv shamol 
ta ’sirida harakatlam b ko'piklandi U ko’pikdan tutun (gaz) chiqdi, u tu- 
tundan ko'kni (osm onni) yaratdi Suv Haq taolo haybatidan ta ’sirlanib 
qaynab quyuqlandi. K o'pikdan K a’ba joylashgan m aydoncha yerni \anitdi
Shunday qilib, Tangri taolo O lam ni olti kunda yaratdi.
Birinchi vakshanba kum O sm onni yaratdi. Ikkinchi. dushanba kuni 
Oyni. Q uvoshni, yulduzlarm var.itib, falak ichiga joylashtirdi. U chinchi. 
seshanba kuni qushlar, qurt-qum ursqalar va farishtalarni yaratdi. T o'rtinchi, 
chorsh anb a kuni suvni yaratdi. sham ollarni, bulutlarni chiqardi, daraxt- 
lar, o ‘t - o ‘sim liklam i yaratdi, ularga urug' boylab ko'payish xususiyatini 
ato etdi, ham m aga rizq -ro ‘z ulashdi. Beshinchi, payshanba kuni jannat va 
d o'zaxni, rahm at va azob farishtalarini ham da hurlarni yaratdi. Oltinchi, 
jum a kuni H azrati O dam Atoni yaratdi. Y ettinchi, shanba kuni hech narsa 
yaratm adi («Qisasi Rabg'uziy» l-k ito b , T. «Yozuvchi», 1991-y. 12-bet).
M a s h h u r g e o f iz ik o l i m l a r D .R a u p va D j .V a l e n t a y n l a r n in g
ta ’kidlashlaricha Yerda hayot o 'n m artagacha tugab, yangitdan boshlangan
— «qayta tug'ilgan» va ularning har biri turli bioximik asoslarda kechgan. 
Hayot Yerda deyarli 3 mlrd 620 mln. yil muqaddam vujudga kelgan. Quyosh 
tizim im iz esa kam ida 5 mlrd voshda deb belgilangan (A.A bdurahm onov. 
«Saodatga eltuvchi bilim», T. «M ovarounnahr». 2005-y. 2 3 -2 8 bet).
2. 
H ayotning o 'z - o ‘zidan paydo bo'lishi yoki spontan nazariyasi. Bu 
nazariya eski Xitoy va M isrda hukm ron bo'lib kelgan. Biologiya fanining 
asoschilaridan biri bo'lgan 

Download 5,21 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   133




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish