Hozirgi zamon tabiiy fanlar konsepsiyasi

Quruqlikdagi yer o sti va yer usti suvlari. 
Q u ru q lik d a 85 mln. km kub 
suv ( y e r osti suvlari, d o im iy q o r va m uzliklar, d a ry o va k o ‘l suvlari 
h a m d a botqoqlikdagi suvlar va boshqalar) bor.
Y e r osti suvlari Y e r p o ‘sti qatlam lari ichida b o 'lg a n h a m m a suvlar 
y e r osti suvlari deyiladi. U la r qattiq (m u z ), b u g 1 h a m d a suyuq h o la td a
b o ‘lishi m u m k in .
Y e r osti su vlarining h a jm i 60,0 mln. k m kub. Y er osti suvlari y e r 
yuzasidagi (dary o , k o ‘l, b o tq o q lik ) suvlaridan, y o g ‘inlard an , havodagi 
su v b u g ‘la rin in g y e r ic h ig a y o riq la r orqali kirib q u y u q la sh ib , s o ‘ng ra 
suvga ay lan ish id an hosil b o ‘ladi.
B u n d a y y o ‘l bilan vujudga kelgan yer osti suvlarini vadoz ( lo tin c h a
v o d o z “ s a y o z ” d e m a k d i r ) yuzadagi suvlar deyiladi. V ad o z suvlar y e r 
yuzasiga yaqin b o 'la d i va g ru n t suvlar deb h a m aytiladi. Y er osti suvlari­
n in g b i r qism i m a g m a d a n ajralib c h iq q a n suv b u g 'la rin in g asta -se k in
yuqoriga k o 'ta rilib sov ish id an hosil b o ‘ladi. Bu y o ‘l bilan vujudga kelgan 
ye r osti suvlari yuvenil suvlar deyiladi.
50

---

Y er usti va y o g ‘in suvlar yerga singib, tu p r o q q a tla m id a n q u m va m ay - 
d a yirik s h a g ‘allar orasidan bem alol o ‘tib ketadi. B u n d a y q a t l a m l a r suv 
o 'tk azad ig an q a tla m la r deb ataladi. B a’z a n suv gilli qatlam ga yetib borgach, 
t o ‘xtab qoladi. C h u n k i gil suvni deyarli o ‘tk a z m a y d i. Suv o ' t m a y t o ‘xtab 
qoladigan qatlam lar suv o ‘tkazmaydigan qatlam lar deyiladi. G ra n it, q u m tosh, 
gilli slanetslardan ta rkib top g an q a tla m la r suv o ‘tk a z m a y d i. Y e r osti suvlari 
suv o 't k a z m a y d ig a n qatlam ga y e tg a n d a t o ‘planib suvli q a tla m n i vujudga 
keltiradi.