A. A. Omonov, Т. М. Qoraliyev kredit va banklar

Banklar bajaradigan funksiyasi (operatsiyalari) jihatidan -
emission, tijorat, investitsion, ipotekali va ja m g ‘arma banklar sifatida
tasniflanadi.
Emission banklar mamlakat iqtisodiyotiga pullami 
emissiya qilish, shuningdek, kredit muassasalari faoliyatini tartibga 
solish va pul - kredit siyosatini amalga oshirish bilan shug'ullanadi. 
Bunday vazifani hozirgi paytda mamlakat Markaziy banklari bajaradi. 
Markaziy banklar bevosita mijozlarga bank xizmatlarini ko‘rsatmaydi va 
tijorat faoliyati bilan shug‘ullanishi taqiqlanadi.
Tijorat banklari
mamlakat bank tizimi va kredit muassasalari 
tarkibidagi muhim ahamiyatga ega boigan moliyaviy muassasalar 
hisoblanadi. Ushbu banklar banklar bajarishi mumkin bo‘lgan barcha 
operatsiyalami bajaradi.
Investitsion banklaming
asosiy faoliyati passiv operatsiyalari 
natijasida shakllantirgan moliyaviy mablaglarini asosiy ulushini 
qimmatli qog‘ozlarga investitsiya qilishdan iborat boiadi. Mamlakatda 
investitsion banklar faoliyat yuritishi uchun qimmatli qog£ozlar bozori 
rivojlangan va yetarli darajada investitsion muhit yaratilgan boiishi 
lozim.
Ipoteka banklari
jismoniy va yuridik shaxslarga garov asosida 
uzoq muddatli kreditlar berish bilan shug‘ullanadi. Ipoteka atamasi 
ko‘chmas mulklami garovga qo‘yish natijasida vujudga keladigan 
moliyaviy munosabat boiib, uning o‘ziga xos xususiyatlaridan biri 
garovga qo‘yilgan ko‘chmas mulk kredit (qarz) oluvchining tasarrufida 
qolishidir. Odatda, ipoteka banklari faoliyatining asosiy yo‘nalishini 
ipoteka krediti berishga qaratilgan boiishi lozim. Biroq, amaliyotda 
ushbu qoida doimo ham o‘zining isbotini topmaydi, chunki hozirgi
188

---

kunda faoliyat yuritayotgan ipoteka banklari kredit portfeli tarkibida 
nafaqat ipoteka krediti, balki boshqa maqsadlarga yo‘naltirilgan 
kreditlaming hajrai salmoqli ulushni tashkil etadi.