T ü r k d I l k u r u m u y a y I n L a r I

Od göyler oğludur
déyib babalar,
Doğub buludların şimşeklerinden. (BGG / Od Göyler Oğludur Déyib Babalar)
Her mezar tarixdir
, neler söyleyir,
Her daş bir arzudu, bir eldi
belke. (BGG / Daş Méşe)
Bu gün ile sabahın
Arasında qapıdır
Géceler...
(BGG / Géceler)
Bir qayğısız ömür quruyar géder,
Yüz bahar gelse de güldüre bilmez
. (HTBG / Quruyan Ağaclar)
Sonuç ve Öneriler:
Farklı lehçeleri ve ağızları bulunan ve farklı coğrafyalarda 200 milyondan 
fazla konuşana sahip olan Türkçe, yapısı ve gelişmişliği bakımından da dünya 
dilleri arasında ayrı bir yere ve öneme sahiptir. Nitekim Türkçe, gelişmiş bir 
iletişim dili olmasının yanında bin yılı aşkın bir süreden beri kültür, sanat, 
edebiyat ve bilim dili olarak da kullanılmaktadır. Türkçenin bazı lehçelerinin 
de bugün kültür, sanat, edebiyat ve bilim dili olarak kullanılması, bu dilin ge
-
lişmişliğine ve zenginliğine tanıklık etmektedir.
Deyimler, vecizeler, atasözleri, alkışlar (dualar), kargışlar (beddualar), iki
-
lemeler vd. kalıplaşmış dil ögeleri dillerin gelişmişliğine ve zenginliğine ta
-
nıklık ederler (Alyılmaz, 2003, s. 1-24). Hem ölçünlü Türkiye Türkçesi hem 
de Türk lehçeleri ve ağızları, söz konusu dil ögeleri bakımından dünya dille
-
riyle karşılaştırıldığında bunların dünyanın pek çok dilinden ciddi anlamda 
önde oldukları görülür.
Türkçenin bugün gelinen noktada (ölçünlü Türkiye Türkçesinden sonra) 
en gelişmiş lehçesi hiç kuşkusuz ki Azerbaycan Türkçesidir. Tıpkı ölçünlü 
Türkiye Türkçesi gibi Türkçenin Oğuz grubu içinde yer alan Azerbaycan 
Türkçenin bin yılı aşkın bir süreden beri (Sovyetler Birliği Dönemi’ndeki her 
türlü baskıya ve engellemelere de rağmen) ciddi anlamda gelişme gösterdiği, 
bu Türk lehçesiyle farklı alanlarda ve farklı türlerde binlerce eserin yazıldığı 
bilinmektedir.
Azerbaycan Türkçesiyle edebiyat alanında eserler / şiirler yazanlardan biri 
de asıl adı Ehmed İslam Heftikoğlu olan İslam Türkay’dır.

---

Dicle TEBEROĞLU
143