Усмонхон алимов

 
Усмонхон Алимов

13
3. Маҳрга ва аёл нафақасига етарли моли бор, жинсий 
муносабатга лаёқатли кишиларга уйланиш суннатдир. 
4. Маҳр ва аёл нафақасини топиб беришидан ҳамда 
жинсий ожизлигидан хавфсираган кишиларга уйланиш 
макруҳдир.
5. Маҳр ва аёл нафақасига қодир бўлмаган, жинсий 
лаёқати йўқлиги аниқ кишиларга уйланиш ҳаромдир.
Ҳанафий мазҳабининг мўътабар фиқҳий манбалари­
дан ҳисобланган «Дуррул Мухтор» китобининг «Никоҳ 
фасли»да зикр этилганидай: «Одамзодга никоҳ ва имон
­
дан бошқа ҳатто жаннатда ҳам давом этадиган ибодат 
йўқ. Оила шундай саодатбахш бир боғки, у ҳатто жаннат­
да ҳам давом этади. Ҳар қандай шартнома маълум муд
­
датдан сўнг кучини йўқотади, аммо бир­бирларидан рози 
бўлган умр йўлдошларнинг биргалик даги ҳаёти ўлим би
­
лан ҳам тугамайди».
Никоҳ шариатга мувофиқ бўлишининг учта асосий 
шарти бор:
1. «Ижоб ва қабул», яъни, икки тарафнинг биридан так­
лиф, иккинчисидан эса уни қабул қилиш. Ижоб ва қабул 
очиқ сўзлар билан изҳор қилиниши керак. 
2. Никоҳ чоғида икки эркак гувоҳнинг ҳозир бўлиши.
Гувоҳларсиз қилинган никоҳ ҳисобга ўтмайди. 
3. Маҳр белгиланиши, яъни, эр хотинга берадиган 
сов ғанинг миқдори ёки кўриниши аниқлаб олиниши 
керак.
Кейинги пайтларда оила мустаҳкамлиги, келин­куёв
­
нинг бахтли, туғилажак зурриётларнинг соғлом бўлиши­
ни ўйлаб давлатимиз кўплаб хайрли тадбирларни амалга 
оширмоқ да. Ана шундай хайрли ва манфаатли ишлардан 
бири оила ва фарзандлар иқболини ўйлаб, никоҳ олди
­
дан келин­куёвни тиббий кўрикдан ўтка зишдир. Бу иш
­
нинг янги қурилган оила дуч келиши эҳтимол бўлган 
кўнгилсиз воқеаларнинг олдини олишда ҳамда дунёга 
келадиган зурриётга, қолаверса, уларнинг яқинларига 
ҳам жуда катта фойдаси бор.
www.muslim.uz

---

14
Оилада фарзанд тарбияси
Исломда оила ва никоҳ масаласига жуда жиддий қа­
ралади. Оиланинг мустаҳкам бўлиши учун никоҳнинг 
қў шимча шарти сифатида кафоатга ҳам амал қилинади. 
“Кафоат” деганда, никоҳланаётган томонларнинг ижти­
моий, моддий ва маънавий жиҳатдан бир­бирига тенг, 
мос бўлиши тушунилади. Халқимизнинг «Тенг – тенги би­
лан» деган мақоли бежиз эмас. Никоҳдаги тенглик икки 
томоннинг насл­насаби, дини, бойлиги, касб­ҳунари ва 
эътиқоди каби нарсаларда намоён бўлади. Бугунги во­
қеликка эътибор қаратадиган бўлсак, неча асрлар ол
­
дин Ислом ҳуқуқида жорий қилинган тенглик масаласи 
оила мустаҳкамлиги учун нақадар муҳим омил экани
­
га гувоҳ бўламиз. Зеро, ота­онаси бағридан чиқиб, ўзи 
учун шу пайтгача мутлақо бегона саналган янги оилага 
кўникиб кетиши учун тушган хонадони билан ота­онаси 
хонадони ўртасида ижтимоий ва маънавий нуқтаи на
­
зардан тенглик бўлса, келиннинг янги ҳаётга мослашуви 
осонроқ кечади. 
Оила жамиятнинг ажралмас бир бўлаги бўлиб, у қатъ­
ий қонун­қоидаларга бўйсунади. Насл бардавом бўлиши, 
жамиятнинг таназзулга учрамаслиги учун Ал лоҳ таоло 
оилани ўз ҳимоясига олган. Оила таназзу лининг олдини 
олиш мақсадида зино қатъий ҳаром қилинди. 
Жамиятнинг келажаги порлоқ, катта имкониятлар
­
га эга бўлиши учун, аввало, унинг ажралмас негизи – 
оила ларнинг маънан соғломлиги талаб қилинади. Бу эса 
қуйидаги шартларга риоя қилинишига боғлиқ:
1. Оиланинг бир­бирига муносиб одамлардан таш кил 
топиши.
2. Эр­хотин орасидаги ўзаро ҳурмат ва тотувлик.
3. Эркак киши ўзининг оила устуни экани ҳамда раҳ­
барлик масъулиятини ҳис этиши ва бунга амал қилиб 
яшаши.
4. Аёл кишининг оила ички ҳолатларига масъул лиги.
5. Ота­она фарзандларининг риоясини қилиб, уларга 
адолатли бўлишлари.
www.muslim.uz

---