2-ma’ruza. Ishlab chiqarish jarayonlarini mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish vositalari. Reja: 1

Elektroyuritma
deyiladi. Aylanish chastotasi 
(tezligi) rostlanadigan sistemalarda elektr dvigatelga beriladigan kuchlanish yoki 
tok chastotasini rostlovchi o’zgartkichlar ham elektroyuritma tarkibiga kiritiladi.

Elektryuritmalar elektr energiyasini mexaniq energiyaga aylantiradi va 
dvigatel validan olinadigan mexaniq energiyani texnologiya talablariga mos 
ravishda elektr usulda rostlab turadi. Bunda elektr dvigatelni ishga tushirish, 
uning aylanish chastotasini rostlash, tormozlash va reverslash jarayonlari elektr 
apparat va asboblar vositasida boshqariladi. Elektryuritmalar 
transmissiyali
, 

---

yakka
dvigatelli va 
ko’p
dvigatelli turlarga bo’linadi. Transmissiyali 
elektryuritmalar o’z navbatida, umumiy transmissiyali va guruxli turlarga, yakka 
dvigatelli Elektryuritmalar esa oddiy va individual yuritmalarga, ko’p dvigatelli 
elektryuritmalar ham oddiy va individual yuritmalarga bo’linadi. Boshqarilish 
usuliga ko’ra, elektryuritmalar avtomatlashtirilgan va avtomatlashtirilmagan, 
dvigatel xususiyatlari va texnologik talablarga ko’ra, rostlanadigan va 
rostlanmaydigan turlarga ajratiladi. 

Umumiy transmissiyali elektryuritma
. Elektr dvigatelining harakatini 
po’lat arqon yoki tasmalar vositasida korxona tsexlaridagi bosh transmissiyalarga 
uzatuvchi yuritmaga aytiladi. Bunda har bir ish mashinasiga harakat tasmalar 
orqali bosh transmissiyadan uzatiladi. Bu yuritmalar tejamsizligi va nokulayligi 
sababli xozirgi paytda umuman qo’llanilmaydi.

Guruxli elektr yuritma. 
Bosh transmissiyadan bir gurux ish mashinalariga 
harakat uzatuvchi yuritma G.e.yu. deyiladi. G.e.yu. ham uzining tejamsizligi va 
nokulayligi sababli xozirgi paytda deyarli kullanilmaydi.