2-ma’ruza. Ishlab chiqarish jarayonlarini mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish vositalari. Reja: 1

To’rtinchi bosqich
1980-yildan keyingi davrni qamrab oladi. Bunda asosan 
MTPF fanining rivojlanishi hozirgi davrdagi dolzarb muammo – agrar sohada 
olib borilayotgan izchil islohotlar asosida, MTA va turli ko’rinishdagi MTP lardan 
bozor iqtisodiyoti sharoitida samarali foydalanishning kompleks yechimlarini 
ishlab chiqish va joriy etishdir. Yuqorida keltirilgan ma’lumotlardan ko’rinib 
turibdiki, MTPF fani jadal rivojlanib borayotgan muhandislik fani hisoblanadi. 
Qishloq xo’jalik ishlab chiqarishining turli ko’rinishlariga va ularning talablariga 
tezkor yondashadi va aniq sharoitlar hamda mezonlar asosida yangi-yangi ilmiy 
izlanishlar olib borib, ishlab chiqarishda texnikadan samarali foydalanishning 
yangi muammolarini ilmiy asosda hal etadi. 
Elektrotexnika - elektr zanjirlari va elektromagnit maydonlarida elektr hamda 
magnit maydon energiyalarining xosil bulishi va o’zgarish konuniyatlarini 
urganadigan fan-texnika soxasi bulib, u ko’p qirralidir. 
Elektr xakidagi tuguncha eramizdan avvalgi asrlarda paydo bulgan, elektr 
xodisalarni mikdoriy urganishning boshlanishi XVIII asr oxiri – 1785 yili Kulon 

---

tomonidan elektr zaryadlarning uzaro ta’sir konunini tajribada aniqlagan davrdan 
boshlanadi. XIX asrning birinchi yarimlarida elektrotexnika amaliy va nazariy 
tomondan birmuncha rivojlana boshladi. XIX asrning oxirlarida esa, frantsuz 
fizigi Ferrarim, serbiyalik ixtirochi Tesla tomonidan aylanuvchan magnit maydon 
xodisalarining kashf etilishi va ular asosida ikki fazali asinxron motor nusxasi 
yaratilganidan sung, rus injeneri Dolivo-Dobrovolьskiy uch fazali generator, uch 
fazali tok sistemasi, uch fazali asinxron motori va uch fazali transformatorlardan 
iborat majmua yaratdi. 1891 yili Germaniyada utkazilgan jaxon elektrotexnika 
kurgazmasida Dolivo-Dobrovolьskiy yaratgan majmuasi orqali 200 kVt quvvatli 
elektr surib tashlashga erishdi. Bu ulkan tajribadan sung elektrotexnika fan va 
texnika soxasi sifatida keng rivojlana boshladi.