А. Пирматов, С. Л. Матисмаилов, Қ.Ғ

5.3. Пиликни пишитиш жараѐни. 
 
Маҳсулотни пишитиш жараѐни ип ишлаб чиқаришда муҳим 
тадбирлардан бири ҳисобланади. Пишитиш жараѐни пиликлаш, 
йигириш ва пишитиш машиналарида қўлланилади.

---

198 
Пишитиш жараѐнининг мақсади
нисбатан калта толалардан 
керакли пишиқликга эга бўлган юмалоқ шаклдаги маҳсулотни 
ҳосил қилишдан иборат.
Пишитиш жараѐнининг моҳияти 
эса ўзаро параллел 
толаларни маҳсулот ўқи атрофида бураш орқа ли уларни винтсимон 
чизиқ бўйлаб жойлаштириб, узувчи кучларга қаршилигини 
(пишиқлигини) оширишдан иборат.
 
Маҳсулот пишитилганда толаларнинг зичл аниши натижасида 
уларнинг бир-бирига босими ортиб, ўзаро ишқаланиш кучи пайдо 
бўлади. Айнан шу куч маҳсулотнинг узувчи кучларга қаршилигини 
таъминлайди.
Маҳсулотнинг буралиши толаларнинг винтсимон чизиқлар 
бўйлаб 
жойлашишига 
ва 
узунлигининг 
маълум 
миқдорда 
қисқаришига олиб келади. Бу ҳодисага пишитишдаги киришиш 
дейилади.
Пиликни шакллантиришда чўзиш ас бобидан чиқаѐтган 
пилтачага пишитиш механизми ѐрдамида бурамлар берилади. 
Натижада 
маҳсулот 
нисбатан 
зичлашиб, 
юмалоқ 
шаклга 
келтирилади.
Урчуқ ѐки рогульканинг ўз ўқи атрофида бир марта айланиши 
пиликка битта бурам беради. Бир метр маҳсулотга тўғри келг ан 
бурамлар сони 
пишитилганлик
деб аталади.
Пишитилганликни қуйидагича аниқлаш мумкин : 


метр
бурам
n
K
у
/
1


K
– пишитилганлик, б урам/метр.
 
n
у
–
урчуқ ѐки рогульканинг айланишлар сони, мин
- 1
; 
1

– олдинги цилиндрнинг тезлиги, м/мин .

---

199 
а) 
б)
в) 
 
г) 
145-расм. Пиликнинг ўнг 
а)
ва чап 
б)
пишитилиши, ўрам 
в)
, ўрам 
ѐйилмаси 
г)
Ўнг ва чап пишитилганлик мавжуд бўлиб, улар қуйидагича 
белгиланади.