- 9-Маъруза. R, L ва С элементлари параллел уланган занжирлар
- Модул бирликлари:
- 9.1. R ва L элементлари параллел уланган занжирлар
- 9.2. R ва С элементлари параллел уланган занжирлар
- 9.3. R, L ва С элементлари параллел уланган занжирлар
- 9.1. R ва L элементлари параллел уланган занжирлар
- Ушбу ҳолатда R ва L параметрлари (g ва L) дан таркиб топган электр занжирини кўриб чиқамиз (9.1-расм, а). Бунда тармоқнинг g қисми фақат ўтказувчанликка, L қисми эса фақат индуктивликка эга деб фараз қиламиз
Бу ҳолда тўла ўтказувчанлик бўлади, бунда g-актив ўтказувчанлик, вL-реактив ўтказувчанлик. - Бу ҳолда тўла ўтказувчанлик бўлади, бунда g-актив ўтказувчанлик, вL-реактив ўтказувчанлик.
- Кирхгофнинг II- қонунига асосан манбадан келаётган ток актив қаршилик ва индуктивликдан ўтаётган токларнинг алгебраик йиғиндисига тенг, яъни i=ig+iL.
- Агар манба кучланиши U=Um sin t бўлса айрим тармоқлардаги токлар:
-
- Ig=gu, iL=вLU бўлиб,
- -индуктив ўтказувчанлик.
-
Занжир параметрлари чизиқли бўлганлиги учун манбадан келаётган йиғинди ток ҳам синусоидал бўлади, лекин бу ток фаза жиҳатидан га фарқ қилади, бу фаза силжиш бурчаги деб аталади: i=Imsin(t-) 9.1-расм б) га асосан 5.2. R ва С элементлари параллел уланган занжирлар - Актив ўтказувчанлиги g бўлган резистор ва конденсатор С дан тузилган занжир (5.2-расм) синусоидал кучланиш манбаи U=Um sin t га параллел уланган. Кирхгоф 1 чи қонунига асосан i=ig+ic, бунда ig=gu, ic=вcu, вc=C-cиғим ўтказувчанлик.
- Ток ва кучланишларнинг эффектив қийматлари учун қуйидагиларни ёзиш мумкин:
- I=Ig+Ic, Ом қонунига асосан занжирдаги ток кучланиш билан занжирнинг тўла ўтказувчанлиги кўпайтмасига тенг, яъни I=УU, -тўла ўтказувчанлик, вс-сиғим ўтказувчанлик.
б) даги вектор диаграммадан кўриниб турибдики, манбадан келаётган токнинг эффектив қиймати конденсатор ва актив қаршиликдан ўтаётган токларнинг эффектив қийматлари геометрик йиғиндисига тенг. Ушбу занжир учун фаза силжиш бурчаги нолдан кичик бўлиб, занжир сиғим характерга эга, чунки у фақат актив қаршилик ва конденсатордан иборат. - 5.3. R, L ва С элементлари параллел уланган занжирлар
- R, L ва С элементлари параллел уланган занжир (5.3-расм, а) U=Umsin t синусоидал кучланиш манбаига уланса ундан ўтаётган синусоидал ток Кирхгофнинг 1 чи қонунига кўра занжир ҳар бир элементи (шаҳобчаси) дан ўтаётган токларнинг алгебраик йиғиндисига тенг:
- i=iR+iL+iC (1)
- R қаршиликдаги ток-iR кучланиш билан фаза жиҳатдан индуктивликда iL 900 га орқада, сиғимда iC 900 олдинда бўлади
- Бу тенглама токлар оний қийматлари учун Кирхгоф 1 чи қонунининг тригонометрик шакли ҳисобланади.
- C-занжирнинг реактив ўтказувчанлиги деб аталади.
- вL>вC бўлганда, в>0 ва >0 бўлиб (5.3-расм, б) занжир индуктив характерга, вL<вC бўлганда, в<0 ва 0 бўлиб (5.3-расм, в), занжир сиғим характерга эга бўлади. вL=вС бўлганда эса в=0 ва =0 бўлиб, занжир актив характерга эга бўлади.
- Im ва қуйидаги муносабатлар билан аниқланади
- Занжирнинг тўла ўтказувчанлиги.
- Токлар ва кучланиш ўртасидаги фаза силжиш бурчаги қуйидагича бўлади:
- Токлар ва кучланиш вектор диаграммасини қурамиз (5.3-расм, б). R элементдаги ток вектори
- элементдаги ток вектори ундан 900 орқада, С элементдаги ток вектори эса
- дан 900 га олдинда бўлади. Умумий ток вектори
- векторларининг геометрик йиғиндисига тенг бўлади.
0>
Do'stlaringiz bilan baham: |