O zbekiston respublikasi sogliqni saqlash vazirligi toshkent pediatriya tibbiyot instituti

Yo'ldoshning bola qismi.
Y o'ldoshning bola qism i shoxlangan xoriondan rivojlanadi. Xorion 
so'rg’ichlari cndom ctriyning tushib kctuvchi bazal qavatga botib turadi, uning 
sitosinsilo (sim plasto) blastlari ishlagan protcolitik fcrm cntlari ta ’sirida 
endom etriy to'qim alari va undagi tom irlar ycm iriladi, lakunalar paydo bo'ladi 
va lakunalarga qon quyiladi. Shu davrdan boshlab yo'ldosh gcm oxorial 
ko'rinishni oladi.
12 xaftada yo'ldoshning bola qism ida quyidagilar yaqqol ko'rinadi:
100

---

1. X orial plastinka, u hom iladan tashqari m czcnxim adan tuzilgan va 
uning ichki tom onini xorial cpiteliy qoplab yotadi, tashqi tom onini sito- 
sinsitotrofoblast qoplab yotadi. Silo-sinsitotrofoblast qavat cndom ctriyga 
qaragan tom on bo'ladi (A fk u ll.u ch u n rasm 48).
2. U chlam chi so'rg’ichlar, ular lakunalarga botib turadilar. U m um an 
so'rg’ichlar uch xilga: o'zak so'rg’ich, ikkilam chi va uchlam chi so'rg’ichlarga 
ajratiladi. 
S o'rg’ichlam ing asosini biriktiruvchi to'qim a tashkil ctadi. 
B iriktiruvchi to'qim a bazal 
m cm branada joylashgan silotrofoblast va 
sinsitotrofoblast bilan qoplangan. 
Sinsitolrofoblast so'rg’ichning tashqi 
tom onida yotadi. U nda m ayda so'rg’ichlar - m ikrovorsinklar bo'ladi. 
Slrom ada qon lom irlar joylashgan.
S o'rg’ichlar m ajm uasi kotilcdonni hosil qiladi. K otilcdon yo'ldoshning 
struktur-funksional birligi hisoblanadi. Yo'ldoshda 200 tagacha kotilcdon 
bo'ladi va ular bi/r birlaridan yo'ldosh lo'siqlari scptalar orqali ajralib turadi.
Y o'ldoshda/ona va bola qon aylanish tizim ining chcgarasi joylashgan. 
Buni yo'ldosh /o 'sig ’i - gem oxorial to'siq deb ataladi. Bu to'siq mikroskop 
ostida qaraganda bcsh qavatdan iborat: 1) yo'ldosh bola qism idagi qon tom ir -
gcm okapillyar Cndotcliysi; 2) gcm okapiliyar bazal m cm branasi;
it
60- 
R asm .Y o'ldosh to'sig’i orqali m oddalam ing trans porti. 3) STBT dan 
iborat qism ; 4) bazal m cm brana; 5) sinsitotrofoblast, hom iladorlikning 
birinchi yarm ida sinsitotrofoblastidan silotrofoblast hosil bo'ladi. Yo'ldoshning 
asosiy vazifalarini o'lashda yo'ldosh to'sig’i m uhim rol o'ynaydi. Trofoblast, 
sinsitotrofoblast fcrm entlari ta ’sirida oqsillar parchalanadi, so'ng soriladi; 
bundan tashqari m axsus oqsillar sintezlanadi. H om iladorlikning oxirgi 
oylarida sitotrofoblast yo’qolib, asosan yupqa sinsitotrofoblast qoladi. Ular 
ustida cozinofil bo'yalgan (fibringa o'xshash) fibrinoidlar paydo bo'ladi, 
fibrinoidlar im m un jarayonda m uhim rol o'ynaydi.
101

---