“Uzacademia” scientific-methodical journal

“UzACADEMIA” scientific-methodical journal
63 
www.academiascience.uz
tajribasidir, ya‘ni insonning bizga qoldirgan boy va ma‘naviy tajribalarini ko‘ra 
olishidir. Ana shundan boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining ijodiy tafakkurining 
shakllantirishninh birinchi masalasi kelib chiqadi. Avvalambor, o‘quvchilarda 
matematik masalalarni yechishni ijodiy shakllantirish uchun ularning matematik 
dunyoqarashini o‘stirish, xayoliy tasavvurida haqiqatan his qilishni yarata olish zarur. 
O‘quvchilar ijodkorligining muhim tomoni shundan iboratki, o‘quvchi o‘zining ijod 
mahsuliga tanqidiy jihatdan yondasha olmaydi. Aslida, bolaning o‘zining fikrlashi 
hech qanday g‘oya, kriteriya va talablar bilan boshqarilmaydi, shuning uchun u 
subyektivdir. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining ijodiy tafakkurini rivojlantirishda 
bilim va malakalarni amalga oshirishni shakllantirish ahamiyatlidir. Turli, haqiqiy 
bilim va malakalar o‘quvchilarda qanday ko‘p hosil qilinsa, ularning fantaziyasi, 
fikrlashi o‘sadi hamda murakkabroq bo‘lgan matematik masalarni bajara oladilar. 
Insonning dunyoqrashining rivojlanishida uning tili va nutqining rivojlangan 
bo‘lishi juda muhimdir.Chunki masalaning yechilishi jarayonida o‘quvchi masalani 
yechish yo‘llarini o‘z nutqi orqali bayon qilishi, masalaning asosiy elementlarini ayta 
olishi, grafik chizmalarni chiza olishi va bilishi- o‘quvchi ijodiy tafakkurini 
rivojlantirishda katta rol o‘ynaydi.O‘quvchi qanchalik darajada ko‘p so‘z boyligiga 
ega bo‘lsa, uning ichki, aqliy imkoniyatlari ham yuqori darajada rivojlanadi va 
shakllanadi. Ijodiy jarayonda o‘quvchi, avval, masalani hayoliy tasavvuri, ta‘ni aqli 
orqali bajaradi, reja tuzadi, keyin esa bu reja tashqi imkoniyatlar asosida amalga 
oshiriladi. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining ijodiy tafakkuri ruvojlanganini aniqlash 
uchun quyidagicha masalalardan keltirishni lozim topdik: 
1.
Bir kishi savdo do‘konidan 15 pul birligiga ro‘molcha sotib olibdi va 
sotuvchiga 25 pul birligi beribdi. Sotuvchida mayda pul bo‘lmaganligi uchun qo‘shni 
sotuvchidan pulni maydalab berishini iltimos qilibdi. U pulni maydalab 
beribdi.Xaridor 10 pul birligidan iborat qaytimni va ro‘molchani olib,ko‘zdan g‘oyib 
bo‘libdi. Birozdan so‘ng haligi pul maydalab bergan qo‘shni sotuvchi 25 pul 
birligining qalbaki ekanligini aytib,ro‘molcha sotga sotuvchidan 25 pul birligini 
qaytarib berishini talab qilibdi. U qaytarib berishga majbur bo‘libdi, Aytinglarchi, 
sotuvchi qancha zarar k‘organ? 
2. 81 ta tangalardan bittasi qalbaki bo‘lib boshqalaridan yengilroq, lekin tashqi 
ko‘rinishlari bir xil. Pallali tarozida 4 marta tortish yo‘li bilan shu qalbaki tangani 
qanday aniqlash mumkin? 
Aniq maqsad sari yo‘naltirilgan kreativ rivojlantirishning maxsus tadqiqot 
ishlari 
bilan 
shug‘ullanib,o‘quvchilarning 
matematok 
ijodiy 
tafakkurini 
shakllantirishning quyidagi shartlarini aytib o‘tadi: 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR” 
MAVZUSIDAGI 23-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI