“Uzacademia” scientific-methodical journal

“UzACADEMIA” scientific-methodical journal
62 
www.academiascience.uz
O‟QUVCHILARNING IJODIY TAFAKKURINI SHAKLLANTIRISHDA 
BOSHLANG‟ICH SINFLARDA MATEMATIK MASALALARDAN 
FOYDALANISH 
 
 Mavlanova Dilrabo Masharipovna 
 Xorazm viloyati Hazorasp tumanidagi 
 5-maktab boshlangʻich sinf oʻqituvchisi 
 
Mamlakatimizda mustaqillik tantana qilgan kundan buyon yoshlar masalasiga 
alohida eʼtibor berilib kelmoqda. Bugungi kunda mustaqil va erkin fikrlaydigan har 
tomonlama rivojlangan yoshlarni tarbiyalash murabbiyning emas ota-onaning 
muqaddas burchidir. Buni birinchi prezidentimiz I.A.Karimovning "Yuksak 
ma'naviyat- yengilmas kuch" nomli kitoblarida keltirilgan quyidagi jumlalardan 
bilishimiz mumkin. Boshlang‘ich sinflarda bolalarni ijodiy mehnatga tayyorlash 
boshlang‘ich ta‘limning o‘rni muhim ahamiyatga egadir. Ayniqsa, kichikligidan 
boshlab, ularning ijodiy faoliyatiga prixologik jihatdan asos solinadi. Atrof-muhitni, 
borliqni bilishga intilish, tashkil etish va kuzatish, umumlashtirish va taqqoslash 
malakalari hosil bo‘ladi. Amaliy jihatdan o‘z faoliyatini boshqara olish, xulosalar 
chiqara olish, faollik va tashabbuskorlik ko‘rsatish fazilatlari shakllanib boradi. 
Shuningdek, bolaning tafakkur doirasi kengayib, ishtiyoq, havas kabi ilk ijodiy 
xislatlar asosida bilishga ehtiyoj kuchayadi. O‘quvchilar ijodkorlik faoliyatining 
muhim belgilaridan biri- egallanayotgan bilimlarni o‘quvchi o‘z faoliyatida subyektiv 
yangilik sifarida qabul qilishidir. O‘quvchining biror yangilikni egallashdagi yoki 
―Ixtiro‖ qilishdagi xatti- harakatlari o‘qituvchining ko‘rsatmasi, fikri yordami bilan 
amalga oshirilsa, bu o‘quvchi uchun ijodkorlik hisoblanmaydi. O‘quvchi oldindan 
ma‘lum bo‘lgan bilimlardan mustaqil ravishda foydalanishi, ya‘ni ko‘chirib 
yozmasdan o‘z fikrlarini bayon etish ham mumkin. Bunday hollarda biz o‘quvchidan 
jumboqlarni yechib, shijoat va mustaqili fikrlash asosida ijodiy jarayon boshlanganini 
bilamiz. Oldindan bajarilgan misol va masalalardan foydalanmasdan, matematik 
topshiriqlarni mustaqil, erkin holda yechishni bilish kabi psixologik mexanizm 
faoliyati juda muhimdir. 
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining ijodiy tafakkurini muvaffaqiyatli 
shakllantirishda bola ijodkorligining, ijodiy tafakkuri rivojlanishidagi markaziy 
muammolarning yechilishi bilan bog‘liq muhim jihatlarni pedagog, albatta, hisobga 
olish kerak. P.B.Bloniskiy tomonidan bolalar ijodkorligining xarakterli belgilari 
quyidagicha bayon qilingan:‖ Bola uchun fikrlash zerikarli va u fikrlash jarayoniga 
tanqidiy yondasha olmaydi, bola o‘zining boy hayoliy tasavvurining qulidir. Bola 
ijodkorligini aniqlovchi bosh faktorlardan biri uning atrof-muhitdan olgan 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR” 
MAVZUSIDAGI 23-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI