“Uzacademia” scientific-methodical journal

“UzACADEMIA” scientific-methodical journal
71 
www.academiascience.uz
bog‘lanishlar haqidagi bilimlarni umumlashtiradi. Nostandart mantiqiy vazifalar 
bunday rivojlanish uchun ajoyib vositadir. 
Masalan: Umida qog‘ozga 86 sonini yozib, dugonasidan «ushbu sonni qog‘ozda 
hech narsani o‘chirmasdan, bo‘yamasdan va chizmasdan 12 ga oshira olasanmi» deb 
so‘radi.
Dugonasi buni eplay oldi. Qanday qilib? 
Javobni topish uchun vaqt berilganda eng a‘lochi o`quvchilar o`ylab o`tirmay 
javob berishi mumkin. Qabul qilishi qiyin bo`lgan o`quvchilar esa fikrlashda to`xtab 
qolishi mumkin.
Javob: Qog‘ozni teskari qilish orqali, bunda 86 -> 98 ga aylanadi 
Xulosa, tafakkur operatsiyalaridan foydalanish nafaqat matematika darslarida 
balki, barcha darslarni tashkil etishda hamda o`quvchilarga yetkazib berishda asosiy 
rol o`ynaydi. O`quvchi berilgan masalani mohiyatini tushunishda o`rni bilan tafakkur 
operatsiyalaridan foydalanishi 60-70 % ga yechimini tezroq tushunishga yordam 
beradi.

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR” 
MAVZUSIDAGI 23-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI
“UzACADEMIA” scientific-methodical journal
72 
www.academiascience.uz
PSIXOPROFILAKTIKA TARAQQIYOTIDAGI XULQ-ATVOR 
BUZILISHLARINI OLDINI OLISH MASALALARI 
Almatova Hoshiyaxon 
Namangan viloyat, Uychi tumani 25-maktab amaliyotchi psixologi 
 
Qambarova Muxabbat 
Namangan viloyat, Uychi tumani 23-maktab amaliyotchi psixologi 
 
Jakbarova Muqaddas 
Namangan viloyat, Uychi tumani 18-maktab amaliyotchi psixologi 
Psixologiyaning hozirgi zamon metodologiyasidan kelib chiqqan holda 
shaxslararo munosabatlarni jamiyat va tabiat o‘rtasida aloqani oqilona yo‘lga qo‘yish, 
shaxsga yondashishni hozirgi zamon talqiniga asoslangan holda kamolot to‘g‘risida 
mulohazalar yuritish, inson shaxsini shakllantirish to‘g‘risidagi ilmiy psixologik 
qonuniyatlar, unga ta‘sir etuvchi ijtimoiy psixologik omillar tizimini inobatga olgan 
holda nazariy umumlashmalarga asoslanish, ta‘lim-tarbiya jarayonini (o‘qituvchi 
bilan o‘quvchilar va o‘qituvchilarning o‘zaro) hamkorlik faoliyatiga aylantirishni 
yanada tezlashtiradi. 
 
Birinchi bo‘lib psixologik himoya tushunchasiga venalik psixiatr Zigmund 
Freyd «Neyropsixologik himoyalar» (1984 y.) nomli asarida alohida e‘tibor bergan. 
Psixoanalizning boshlang‘ich manbalari Z. Freyd va I. Breyrning «Asabiylik tabiatini 
o‘rganish va uni davolash» bo‘yicha birgalikda yozgan ishlarida ko‘rsatib o‘tilgan. 
Ko‘pgina olimlar xulq-atvorni korreksiyalashda «tozalovchi yoki katarsik 
terapiya»ni qo‘llashga harakat qilishadi. Bu nazariyaning salbiy tomoni gipnoz bilan 
davolashning ishonchli emasligidir. Mazkur holat Freydni boshqa yo‘llarni izlashga 
undaydi va u o‘zining psixologik himoya turlari haqidagi qarashlarini ishlab chiqdi. 
Psixologik himoya turlaridan biri tonish, ya‘ni inkor etishdir. Inkor etish – 
o‘rnatilgan qarashlarga mos kelmaydigan yangi ma‘lumotlarni qabul qilmaslikka 
intilishdir. Bu narsa xavotirli ma‘lumotni e‘tiborsiz qoldirishda va turli xil ishlardan 
bo‘yin tovlashda yaqqol ko‘rinishi mumkin. Inkor etish ko‘ngilsizliklar keltirib 
chiqarishi va turli xil jarohatlarga olib kelishi mumkin. Bunday paytda inson turli 
sohalar va hodisalarni qabul qilgisi kelmaydi, insonda ichki emigrasiya (tark etish) 
paydo bo‘ladi. Inkor etish insonni nima haqidadir o‘ylamaslikka, o‘zidan bu o‘ylarni 
quvishga olib keladi. Inson muvaffaqiyatsizlik bilan tugashi mumkin bo‘lgan ishni 
qilishdan qo‘rqadi. Misol uchun inson o‘zidagi nuqsonlarni-layoqat, iqtidorning 
yo‘qligini anglashdan qo‘rqib vaqt yetishmasligi yoki noqulay sharoitni bahona 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR” 
MAVZUSIDAGI 23-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI