Д. Раҳматуллаева, У. Ходжаева, Ф. Атаханова

г
- шаклидаги қомат силуэтига эришиш учун аёллар 
қоринларига унчалик катта бўлмаган ёстиқлар - 
бос
лар боғлаб юришган. 

---

51 
Бўйинларини узайтириб кўрсатиш учун аёллар орқа томондан қулоқлари 
атрофини, юзларини овал кўрсатиш учун манглайни қиртишлаб юришган.
Ўрта асрлар либослари безаклар ечими, матолар, ранг. 
Ўрта асрлар 
либослари декоратив безакларида қуйидаги асосий белгиларни ажратиш 
мумкин: 
1)
Бўйин ўмизи, кийимнинг этаклари, енг ўмизлари атрофини 
кашталар, меражка, ўимматбаҳо матолардан бейкалар, фестонлар, мўйналар 
билан безаш; 
2)
либосларда яшил, қизил, кўк, сариқ каби ёрқин рангларни 
уйғунликда қўлланилиши; 
3)
либосларда ҳажмли безаклар (ленталар, кантлар, укпарлар) билан 
бой безакланиши; 
4)
матоларни олтин ва кумуш қўнғироқчалар билан безаш (ўша давр 
солномаларида айтилишича, рицарлар жангларининг бирида бир рицар 
либоси, пойафзали ва бош кийимида бирваракайига 500 қўнғироқча 
жаранглаган экан); 
5)
қимматбаҳо тошлар ва олтин билан безалган қўлқопларнинг 
пайдо бўлиши; 
либосда безакни таъкидлаш (либоснинг умумий композициясида) 
деталнинг ўрни, боғлам (масалан, ленталар билан боғлаш). 
Эрта ўрта асрлар даврида зиғир толасидан тайёрланган мато (лен), уйда 
канопдан тўқилган мато (холст), мовут (сукно), мўйна (мех), чарм, шарқ ва 
византия шойилари кенг тарқалган. Шаҳарларда ҳунармандчиликнинг ўсиши 
тўқувчилик тараққиётига йўл очди. Натижда. Матоларнинг турлари, 
уларнинг сифати, шунингдек хилларининг ошишига олиб келди. Натижада 
шойи, парча, бархат, элсатик мовут кенг тарқалди.
Англия ва Нидерландияда шарлах деб номланган, асосан қизил рангдаги 
ажойиб шерсть мато ишлаб чиқарилган бўлса, асоси зиғир толали ва пахта 
тукли бархат тўқилган. Ипак матонинг энг яхшиси Венециядан ишлаб 
чиқариладиган пурпур бўлган.

---

52 
Ранглар жилоси ёрқин, тоза: оловли қизил, кармин (оч қизил), мовий-
зангори, яшил ранглар. Кеч готика давригак келиб ўзига хос тўқ ва хирароқ 
ранглар ҳам кириб кела бошлади. Хусусан, фов ранги – кул ранг жигарранг. 
Матолар асосан сидирға бўлган. Кейинчалик гул босилган, олтин ва 
кумуш иплар билан безалган матолар урф бўлди. Матоларга турли чизмалар 
– доира ёки ромб нусҳасини тушириш, ушбу тасвирлар ичига нуқталар, 
хочлар, ҳайвонлар, олтин тишли ва кумуш қанотли қушлар тасвирини 
тушуриш урф бўлган. XV асрга келиб, ўсимликлар тасвири: анор, лола, 
гвоздика, атиргуллар тасвири кенг тарқалди (2-расм). Етти косабаргдан 
иборат, бақувват навдали ва тишли баргли атиргул муҳаббат ва уни ошкор 
этмаслик рамзи ҳисобланиб, улар одатда анор (буям мухаббат рамзи), ананас 
ва бошқа ўсимлик нақшлар билан уйғунликда тасвирланган. Нақш ва унинг 
фони доим контаст рангларда бўлган. Византиянинг горизонтал хошияси 
аста секинлик билан ўрнини бутун мато бўйлаб нақшларга бўшатиб берди.