Д. Раҳматуллаева, У. Ходжаева, Ф. Атаханова

Эркаклар либоси. 
Эркаклар либосларининг асосий кўринишлари 
туника, иштонлар, далматик, пенула ва лорум бўлган. Номланишига кўра 
улар рим либосларини эслатсада, аммо кўриниши жиҳатдан бирмунча 
фарқланган. Либослардан ўраб кийиш умуман йўқолди, қолган бўлса ҳам 
антик юмшоқлик ва эгилувчанлик ўрнига инсон қоматига цилиндр 
формасини бериб турувчи оғир цилиндрсимон фалдалар эгаллади.

---

40 
Туника пасга қараб торайтирилган узун енгли рим туникасини эслатиб 
турарди.
Иштонлар Шарқ андозаларидан олинган бўлиб, белбоғга тасмалар билан 
қадалган икки тикилмаган бўлаклардан иборат эди. Иштонларнинг узунлиги 
турлича бўлиб, улар тиззагача, болдиргача ва тўпиққача бўлиши мумкин эди. 
Император ва амалдорларнинг уст кийими плаш-мантия бўлган. Ушбу 
либос фибула яъни тўғноғич билан ўнг елка ёки бўйинга қотириладиган кенг 
ва узун ёпинчиқдир. Плаш йириқлар бўйлаб, бўйин олдида йўл-йўл 
чизиқлар, турли тикмалар, табақа рамзлари билан безалган. 
Равеннадаги муқаддас Виталий ибодатхонаси деворий суратларида 
император Юстинианнинг сарой аъёнлари даврасидаги тасвири мавжуд. 
Тасвирда император калта оқ туника кийимда. Туниканинг ёнларидаги 
йириқлар, енгининг паст қисми ва елка қисмлари кашталар билан безалган. 
Устидан эса тўқ қизил рангли, оғир думалоқ шаклдаги фалдали плаш. Плаш 
ўнг елкадан қимматбаҳо фибула билан қотирилган. Кўкрак қисмида клавус 
тасвири тушурилган табақа безаги клавус. Оёқларида ҳам тўқ қизил рангли 
бошмоқлар. Аъёнлар ҳам шу каби кийинишган, фақатгина улар қизил плаш 
ўрнига оқ рангли қизил белгилари бор, ҳеч қандай нақшлар ва безакларсиз 
плаш кийишган (2-расм).
VII асрдан бошлаб 
лорум – 
қимматбаҳо тошлар билан безалган 
олтинранг парчадан қилинган кенг узун шарф император либосининг 
ажралмас қисми бўлиб қолди (3-расм). Шарфнинг кенглиги одатда 15-35см, 
узунлиги эса – 4-5 м. бўлган. Лорум рим тогаси каби турли усулда ўралган. 
Лорум амалдорлар либосининг муҳим элементларидан бири сифатида асосий 
безак воситаси ҳам эди. Шунингдек, кенг доирасимон олтин ва қимматбаҳо 
тошлар билан дабдабали безалган елка-ёқа ҳам муҳим безак воситаларидан 
бир эди. Галда лорум ва ёқа буйиндан кийиладиган орқаси узун олд томони 
биро калта (болдирга қадар) ёпинчиқ шаклини олди. 

---

41