|
Kutubxonachi.uz
106
edi? hammasini bilish, o‘zimcha bu savolga javob topish istagi tinchlik bermas edi menga. Lekin nega
menda shunday istak paydo bo‘ldi, bundan murod ne edi – bu savollarga javob topa olmas edim.
Bundan qanday naf ko‘rar edim? hech qanaqa! Bordi-yu mening otam nemis soldati bo‘lsa, uning taqdiri
ne kechdi ekan – shu kabi savollar tinchimni buzardi mening. Birdan miyamda kurakda turmaydigan
g‘alati fikr paydo bo‘ldi – nega endi u mening padarim bo‘lishi kerak ekan, buni kim undan iltimos qildi,
butun Yevropani qadamlab kelib, meni dunyoga keltirishni va suvga cho‘kkan toshday nom-nishonsiz
g‘oyib bo‘lishini undan kim o‘tindi? ha, nasl-nasabingni bilishni istaysan, lekin buning uddasidan chiqa
olmaysan, tinimsiz o‘ylayverasan. Onamning qaerda ekanini bilgim keladi. Ha, yana shuni bilgim
keladiki, o‘sha nemis soldati, mening otamga nima bo‘ldi – u tirik qolganmi yoki o‘lib ketganmi, bordiyu
tirik, sog‘-salomat bo‘lib, Germaniyaning qaysidir burchagida istiqomat qilayotgan bo‘lsa, dunyoda qirq
ikkinchi yilda bolalar uyining eshigi oldiga tashlab ketilgan o‘g‘li borligi tushiga ham kirmayotgandir...
Men uning o‘sha o‘g‘liman. Uning esa men bilan sariq chaqalik ishi yo‘q. Mo‘‘jiza yuz bersa-yu, xabar
topib kelib qolsa-chi? “Mana, men keldim, mening o‘g‘lim qani?” — desa-chi? Shundan so‘ng nima
bo‘ladi? Bunday xayolparastlikning nima keragi bor? Bordi-yu, hammasi haqiqatdan ham men
o‘ylaganday bo‘lsa, tupukday esdan chiqqan bu tarix bilan nemisning hemirilik ishi bor deysizmi? Nega
endi u bizning g‘amimizni yeyishi kerak?
Bunday bema’ni boshvoqsiz fikrlar g‘ujg‘on urar edi menda. Nima haqda o‘ylasang, kishilar qismati
chorrahasida albatta urush turar edi. Urushda tug‘ilgan, ota-onalari hayotning tubsiz jahannamida
chirigan bolalarning fojiasi shundoq ko‘z oldingizga kelar edi. Sovuqlik, begonalik, nojinslik, jirkanchlik
ufurar edi bu jahannamdan. Va mendan farqli o‘laroq “risoladagiday tug‘ilganlar” ahliga nisbatan
mening qalbimda ichki dushmanlik hissi paydo bo‘lardi, dunyoda osoyishta-xotirjam kelganlarga
o‘zimning shak-shubhasiz ustunligimni isbot qilishni, jamiyat mening benazir shaxs ekanligimni ko‘rib
qo‘yishini, mening daho ekanligimni bilib olishini va bunga tan berishga majbur bo‘lishini, kuchga kuch
bilan, yovuzlikka yovuzlik bilan javob berishga doimo tayyor turishni xohlar edim...
Ana shunday puch xayollar bilan katta hayot yo‘liga kirdim. Bu dunyoda bir o‘zim ekanligimni,
so‘qqaboshligimni bir soniya ham unutmas edim. Mening otam ham, onam ham, aka-ukalarim ham,
opa-singillarim ham, amma-xolalarim ham, jiyanlarim ham, amakivachchayu ammavachcha,
xolavachchalarim ham, qo‘yingki, hech kimim yo‘q. Men oydan tushgan kishiga o‘xshar edim. Ehtimol,
shu narsa menga yordam bergandir... Ha, fanda mislsiz shuhrat qozondim, butun borlig‘imni fanga
bag‘ishladim, bu esa menga o‘zim tanlagan sohada – kamtarlik qilmayman – dohiyona kashfiyotlar
qilishimga imkon beradi. Ha, chindan ham shunday. Men fanga xizmat qildim, fan esa menga, mening
mashhur bo‘lishimga, mening nafsoniyatimga, mening jamiyatdagi o‘rnimga, mening
moslashuvchanligimga xizmat qildi...
Bularning hammasi oxir-oqibatda mening taqdirimni belgiladiki, meni kosmosga, orbital stantsiyaga
olib ketdi, men bu yerda o‘zimni o‘zboshimchalik bilan samoviy rohib deb e’lon qildim. Bu esa shuhratim
yulduzining so‘na boshlashidan nishona edi. Endi menga yerda joy yo‘q ekanligiga aqlim yetdi.
Men samoda shu narsani tushunib yetdimki, taqdir ko‘rgan-kechirganlarimni, kosmosga kelib
qolganimning sabablarini qog‘ozga bemalol tushirishdek noyob imkon beribdi. Men o‘zimga o‘zim
shunday dedim: sen barcha ko‘rgan-kechirganlaringni dadil tan olishing, o‘zingga va boshqalarga iqror
bo‘lishing shart. Tavba-tazarruning mohiyati shunda – o‘zingga hecham rahm-shafqat qilmaysan.
Hamma-hammasini boshidan oxirgacha aytib berasan.
Aslini olganda, keyinchalik ko‘p shov-shuvga sabab bo‘lgan bu tarix, aytish mumkinki, arzimas
narsadan – tibbiyot institutidagi seminardan boshlangan. Oqibatda men homiladorlik mo‘‘jizasini va
odamning dunyoga kelish sirlarini o‘rganishga mubtalo bo‘lib qoldim. Ehtimol, tashlandiqlik sabab
alamzada bo‘lib qolganim uchun qaltis bo‘lgan bu mavzuni odatda hech qachon, hech kim bilan
Oхirzamon nishonalari (roman). Chingiz Aytmatov
Do'stlaringiz bilan baham: |
