|
Kutubxonachi.uz
114
yutuqlaringiz insoniyat hayotida qandaydir jahonshumul voqea bo‘lajagidan bashorat qilayotganiga
shubha qilmasangiz kerak. Ha, shunday! Men buni jiddiy aytayapman. Sirtdan qaraganda, buni tasavvur
qilish ham qiyin – axir hamma narsa bor-yo‘g‘i laboratoriyada undirilgan embriondan, aytaylik,
probirkada dunyoga kelgan urug‘dan boshlanadi-da! hamma gap shundaki, buning oqibatida tug‘ilgan
odam – uni ikszurriyot deb ataylik – noma’lum shaxs. Bu – ota-onasi noma’lum, sun’iy yetishtirilgan
sub’ekt, men shunday tushunaman. Sizga kunday ma’lum bo‘lgan narsalarni nima uchun men
tushuntirib berishga urinyapman? Gap shundaki, bu siz uchun qiziqarli laboratoriya eksperimentlari
ob’ekti bo‘lsa, biz uchun ikszurriyot – yangi tipdagi odam. Va bizning taxminlarimizga ko‘ra, mehnatkash
sinflarni eski dunyodan xalos qilish uchun, uni ag‘dar-to‘ntar qiladigan ham xuddi ana shu ikszurriyotdir!
hamma gap ana shunda. Vaqt kelib, tarixiy jarayonda harakat qiluvchi bosh shaxs ham ana shu
ikszurriyot bo‘lishi mumkin!
Ehtimol, meni hissiyotga berilib, jo‘shib ketyapti, deb o‘ylarsiz, Buning sababi bor. Axir ikszurriyotlar
fenomeni siyosiy jihatdan hayron qolarli darajada istiqboli porloq. Bu shunday o‘tkir kuch bo‘ladiki, bu
kuch bizdan farqli o‘laroq, orqa-oldiga qaramasdan, qo‘rqinch va shubha nima ekanini bilmasdan butun
dunyoda kommunizm g‘alabasi uchun kurashadi. Oila va qarindoshlik aloqalarini eski, zo‘ravonlik
dunyosining qoldiqlari sifatida huddi ana shu ikszurriyotlar tarix axlatxonasiga uloqtiradi. Shaxs va
ruhiyatning misli ko‘rilmagan ozodligini o‘zida mujassamlashtirgan ikszurriyotlar odamzodning inqilobiy
ta’limimiz allaqachon oldindan ko‘ra bilgan yangi davriga yo‘l ochib berajak. Ikszurriyot o‘z umrini
o‘tagan eski dunyoni kelajakda qo‘porib tashlash barobarinda yangi dunyoni bunyod etajak. Aminmanki,
ikszurriyotlar muhitida buyuk kishilar, daholar odatdagi eskirib qolgan muhitdagiga qaraganda ko‘proq
paydo bo‘ladi. O’zingiz tushunib turibsiz – bunda oilaviy va boshqa eskirgan kishanlar va tashvishlardan
butunlay ozod bo‘linadi. Bolalar sun’iy yo‘l bilan, ota-onalarsiz bunyod etiladi, tegishlicha tarbiya qilinadi.
Aytmoqchi, bo‘limdagi ayrim o‘rtoqlar ota-onasi noma’lum bo‘lgan bolalarni kelib chiqishi noaniq bo‘lgan
qimmatli tog‘ jinsi parchasiga o‘xshatib “sbakitlar” deb atashni taklif qilmoqdalar, lekin mening
nazarimda “ikszurriyot” yaxshiroq, aniqroq.
Hozircha biz faqat nazariyabozlik qilayotirmiz, faqat bizni qiziqtirgan mavzu yuzasidan fikr
yuritmoqdamiz, mislsiz yangi olam hodisasi nimalarga olib kelishini oldinroq ko‘rishga harakat
qilayotirmiz, lekin buni oldinroq aytib bera olish zarur. Hozirgi zamon tsivilizatsiyasi voqealarni,
muammolarni qatorlashtirib qo‘yayotgan ekan, qo‘l qovushtirib turish mumkin emas. Tarix buni
kechirmagan bo‘lur edi. Shu munosabat bilan aytadigan gapim shuki, kelajak ko‘p jihatdan dunyoviy
kurashda birinchilikni qo‘lga ola bilgan kishiga bog‘liq bo‘ladi. Yangi odamlarga — ikszurriyotlarga
jamiyat eshigini ochib qo‘ygan kishi g‘olib chiqadi, ikszurriyotlarning shubhasiz afzalliklari shundaki, ana
shu ota-onasiz, qon-qarindoshsiz tug‘ilgan zotlar oiladan, har xil qon-qarindoshlik va urug‘aymoqlik
rishtalaridan, patriarxal hamda o‘zga aloqalardan mutlaqo erkin bo‘ladi, bu esa eskirgan axloqning asriy
yukidan qutqaradi. Siyosiy jihatdan esa mislsiz yutuq. Ikszurriyotlar kollektivizm va baynalmilallik etaloni
bo‘lib qoladi. Ular kommunistik baynalmilalning zarbdor kuchi bo‘lib qoladi va xuddi shu odamlar G’arbga
hal qiluvchi zarba berajak!
Bularning hammasi, sezib turganingizday, istiqbolda bo‘ladi, lekin umumiy kontseptsiya ishlab
chiqilishi kerak va ishga tushirilishi lozim. Va partiya siz kabi olimning, Andrey Andreevich, mazkur
masala yuzasidan bizning mavqeimizga sherik bo‘lishdan o‘ta manfaatdor. Aslini olganda ikkovimizning
uchrashuvimizdan murod ham shu. Va men o‘ylaymanki, til topisha olamiz. Axir, amalda, Andrey
Andreevich, asosiy narsa sizga bog‘liq, siz – ikszurriyotlar yetishtirish texnologiyasining ijodkorisiz. Biz
esa shunchaki sheriklarmiz: mafkura – yelkanga urilgan kuchli shamol, yelkanning emas, balki
harakatning shamolidir... Shunday emasmi? Aytganday, vakolatli organlar sizning ishingizga katta
qiziqish bilan qaramoqdalar, bu borada ularning muayyan takliflari ham bor.
Oхirzamon nishonalari (roman). Chingiz Aytmatov
Do'stlaringiz bilan baham: |
