|
Kutubxonachi.uz
122
necha so‘z eshitibgina qanday xulosa chiqarishim mumkin? ha, albatta, u oddiy odam emas, ayniqsa,
uning qismati qiyin kechgan, o‘qituvchilik qilgan, keyin kinohujjatchilik bilan shug‘ullangan –sovet
maktabi haqida hujjatli kinostsenariylar yozgan, bizda esa maktab muammolari ijtimoiy jihatdan har
doim keskin bo‘lib kelgan.
Birdan qimmatli Vava, Valeriya Valentinovna esimga tushib qoldi. Koshki u o‘zining daho shogirdi
endilikda nima ishlar bilan shug‘ullanayotganini bilsa! Lekin bu shunchaki gap edi. Runaga kelganda
shuni aytish kerakki, bu ayol, barcha ma’lumotlarga qaraganda, o‘zining ukasi Lopatin Igor Fedulovich
kasriga qolgan. Xuddi o‘sha kishi professional kinochi bo‘lgan ekan, mashhur Kinematografiya institutini
bitirgach, ehtimol, akasining ta’siri va yordamida Runa maktab haqida kinosyujetlar bilan shug‘ullangan.
Keyingi materiallarda qayd qilinishicha, sobiq o‘qituvchi Runa Lopatina Gorkiy nomidagi kinostudiya
qoshidagi havaskorlar sektsiyasida ishlab, kino havaskorlari orasida g‘oyaviy jihatdan shubhali fikrlar
tarqalishiga ko‘maklashgan, ba’zi bir guvohlar bu juvon, Runa san’atda muayyan bir g‘arazli yo‘nalish
uchun, sovet kishilarini va ularning hayotini salbiy tomondan tasvirlaydigan hujjatli lavhalar tayyorlash
uchun kurashgan deb isbotlaganlar. Bular qoralov muqaddimasi edi.
Ish yuzasidan bosh aybdor juvonning ukasi Igor Lopatin edi. U “shtatdagi” kinooperator bo‘la turib,
davlat apparatlari va vositalaridan jinoiy jazoga loyiq faoliyat yo‘lida foydalangan, sovet voqeligini buzib
ko‘rsatadigan, sovet ijtimoiy va davlat tuzumini badnom qiladigan, boshdan-oyoq tuhmatdan iborat
hujjatli lentalarni suratga olgan va shu yo‘l bilan g‘arb jamoatchiligini yolg‘on ma’lumotlar bilan
chalg‘itmoqchi bo‘lgan”. Yana shu narsa qayd qilinganki, “sudlanuvchi mazkur jinoiy ish bilan beg‘araz
shug‘ullanish u yoqda tursin, aksincha, sovet davlatini badnom qiladigan kinomateriallarni G’arbga
valyuta hisobiga sotib yurgan. Xuddi o‘sha yerda, chet ellarda materiallar kinozallarda va televidenie
kanallari orqali namoyish qilinayotganda bizning maxsus xizmat tashkilotlarimiz bu kinolentalar-ning
qaerdan kelganini aniqlagan”.
Bunday hollarda qanday tanish qo‘shiqlar, qanday tanish qilmishlar deyishganidek, aslida shunday
bo‘lganmi-yo‘qmi – kim biladi deysiz, har qalay Runa ana shu gaplar bilan ayblangan. Runa ukasi bilan
bevosita hamkorlik qilganda ayblangan – ukasi opasiga “ruxsatsiz suratga olingan lentalarni bergan,
opasi bu lentalarni yaqin dugonasinikida saqlagan”. Bu ishlar tekshiruvda aniqlangan. Kimdir iziga
tushgan. Igor qamoqqa olingach, Runa ogohlantirish uchun shoshilib dugonasinikiga kelsa, bu yerda
tegishli xizmat xodimlari uni kutib turishgan ekan. Shunday qilib, Runa jinoyat ustida ushlangan.
Shundan so‘ng kutilmagan voqea sodir bo‘ladi – protsess jarayonida Runa ukasining qismatini qanday
qilib bo‘lsa ham yengillashtirish uchun bor kuchi bilan urinib ko‘radi. U sovet kishilarining hayoti va
turmush sahnalarini kinoga olish mendan chiqqan g‘oya edi, nimalarni va qanday qilib kinoga olish
kerakligi to‘g‘risida ukamga men ko‘rsatma bergan edim, suratga olingan lentalarni xorijiy muxbirlarga
valyuta hisobiga shaxsan men bergan edim, ukam mendan chiqqan g‘oyalarni ijro etgan xolos, deb,
asosiy aybni o‘z gardaniga olgan edi.
Mana shunday gaplar. Bu o‘rinda yana bir tafsilotni aytib o‘tishga to‘g‘ri keladi: sudda Runani
amerikalik jurnalist bilan oshiq-ma’shuqalikda ayblashadi – jurnalist Amerikasiga qaytib kelgandan keyin
maqola yozgan emish. “Bu maqolada o‘ynashi haqida maqtovli fikr aytgan, sovet jamiyatiga esa,
aksincha, o‘ta dushmanlik munosabatda bo‘lgan” emish, bu esa qamoqqa tushib qolgan jinoyatchi juvon
uchun o‘ch olish usuli emish. Runa bo‘lsa amerikalik jurnalist o‘ynashi bo‘lganini tan olmagan,
mehmonga rus tilini o‘rgatib yurganman, xolos deb ko‘rsatma bergan. Xullas, kalavaning uchini
topolmaysan. Ularning nima ishlar qilganini kim biladi deysiz, nima bo‘lganda ham, bularning hammasi
Runaning boshiga balo bo‘ldi.
O’sha kuni ishdan kech qaytdim. Boshqa yumushlarim bor edi, shu bilan birga Runa Lopatinaning
o‘tmishi bilan yaxshiroq tanishishga bo‘lgan ishtiyoq ham meni ancha ushlab qoldi.
Oхirzamon nishonalari (roman). Chingiz Aytmatov
Do'stlaringiz bilan baham: |
