1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

preparativ elektroforez metodi 
ham ishlatiladi. Bu 
metodda virus zarralari va hujayra qismlari sirtqi zaryadlarini farqlariga qarab 
ajratiladi. Gradient zichlikda elektroforez olib borilganda konsentratsiyasi yuqori 

---

 
 
67 
virus saxaroza gradienti solingan kolonkaga solinadi va elektroforez o‘tkaziladi. 
Saxaroza o‘rniga boshqa gellar (kraxmal, agar, agaroza, jelatina, poliakrilamid) 
ishlatilishi ham mumkin. 
Shunday qilib, yuqorida bir necha xil virus tozalash metodlariga qisqacha 
tavsif berildi. YUqorida ta’riflangan metodlardan eng afzallaridan modda 
gradientida sentrifugalashni aytish mumkin, chunki bu holatda virus doimo 
eritmada bo‘ladi. Preparativ elektroforezda ham virus eritmada bo‘lsa ham 
elektroforez davomida u qizishi mumkin. 
4.5. Gelfiltratsiya 
YAna bir istiqbolli metodlardan biri viruslarni va hujayra zarralarini 
granulalangan agar, agaroza gellarida tozalashdir. Bu metod gelfiltratsiya, 
gelxromatografiya, molekulyar elaklarda xromatografiyalash nomlari bilan 
mashhur bo‘lib, ko‘pgina biokimyoviy va virusologiya laborotoriyalarida keng 
qo‘llaniladi. Gelfiltratsiya (bu nom ko‘proq ishlatiladi) usulini qo‘llanilganda 
ko‘pgina beqaror (nozik) viruslar o‘zining nativ (asl) hollarini o‘zgarishsiz 
saqlaydilar. Lekin bu metod yordamida virus tozalanganida eng katta rolni virus 
tozalash (ekstraksiya, elyusiya) jarayonlarida ishlatiladigan bufer eritma o‘ynaydi. 
Bir xil viruslar eritma pH ni yuqori yoki past bo‘lishiga o‘ta sezgir bo‘ladilar, 
boshqa xillari esa o‘ta nordon yoki o‘ta ishqoriy bo‘lganda sezgir bo‘ladilar. 
Ba’zi viruslar ma’lum ionlar bo‘lishini talab qilsa, ba’zilariga esa bunday 
ionlarning bo‘lishi ularning tabiiy xususiyatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. 
Gelfiltratsiya yordamida virus tozalanganda ishlatiladigan eng oddiy va 
arzon virus tozalash asbobi granulalangan agar yoki agaroza bilan to‘latilgan 
shisha kolonkalardir.