Табиий шифо воситалари 3-китоб тошкент

Пақ-пақ гиёҳининг шифобахшлилиги 
Пақ-пақ гиёҳи (Физалис обыкновенный) пояси шохланиб ўсиб, бўйи 60 
см гача борадиган кўп йиллик ўсимлик. Барглари сал чўзинчоқ, тухумсимон 
шаклда, бандли, сийрак туклар билан қопланган. Гуллари якка-якка бўлиб 
очилади, оқиш рангда. Мевалари – узунлиги 6 см гача борадиган, қовоқранг-

---

Аюпов Равшан Хамдамович 
66 
қизил тусли уруғли мева, қавариқ косачага ўралган, меваларини еса бўлади. 
Уруғлари майда, қовоқранг тусда. Пақ-пақ гиёҳи июнь-июлда гуллайди, 
мевалари эса сентябрь-октябрда етилади. Бу гиёҳ Ўрта Осиё давлатлари 
худудида ўсади ва маҳсус экилади. Унинг ишлатиладиган органлари асосан 
мевалари ҳисобланади. Пақ-пақ гиёҳи меваларида 6% га қадар қанд 
моддалари, 2,5% гача оқсиллар, бир мунча миқдорда лимон кислотаси, С 
витамини, пектин моддалар, ошловчи моддалар, макро- ва микроэлементлар 
ҳамда биологик жиҳатдан фаол бўладиган бошқа моддалар мавжуд. Бу 
ўсимликнинг ер устки қисмида алкалоидларнинг юқлари ва фазелин деган 
аччиқ бўёқ моддаси ҳам топилган.
Халқ табобатида пақ-пақ гиёҳи меваларидан камқонлик, 
гипертония ва кексалик қабзиятига даво сифатида фойдаланилади. 
Бунинг учун овқат олдидан 5-10 донадан кунига 2-3 маҳал пақ-пақ мевасини 
еб туриш буюрилади. Гипертония билан оғриган беморларга эса пақ-пақ 
мевалари қоқисини чой қилиб дамлаб ичиш тавсия этилади. Пақ-пақ гиёҳи 
мевалари ва сувини сийдик-тош, истиқо, сариқ касаллиги, бавосилда оғриқ 
қолдирадиган, қон тўхтатадиган ва сийдик хайдайдиган восита тариқасида 
ҳам ишлатиш буюрилади. Тожикистонда пақ-пақ гиёҳи мевалари сувини 
сутга аралаштириб, болаларга томоқ оғриғи давоси сифатида ишлатилади.
Ибн Сино янги терилган пақ-пақ гиёҳи меваларини астма, нафас 
органларининг яллиғланиши касалликлари, сариқ касаллиги, сийдик йўллари 
касалликлари ва яра-жароҳатлар давосига ишлатишни тавсия қилган. 
Замонавий табобатда гипоацид гастрит ва меъданинг яра касаллиги билан 
оғриган беморларга, сурункали холециститлар, қандли диабет ва гипертония 
касалликларида пақ-пақ гиёҳи мевалари сервитамин ва парҳез восита 
тариқасида буюрилади.
 
Пақ-пақ гиёҳидан доривор воситалар тайёрлаш ва ишлатиш усуллари: 

15-30 грамм миқдоридаги пақ-пақ мевалари қоқисини кун бўйи 3 га 
бўлиб истеъмол қилинади.

---

Аюпов Равшан Хамдамович 67 

Пақ-пақ гиёҳи меваларининг сувини 1 ош қошиқдан кунига 3 маҳал 
ичилади. 

Янги териб олинган пақ-пақ меваларини 10-15 донадан кунига 3 маҳал 
истеъмол қилинади. 

15-20 грамм миқдоридаги пақ-пақ мевалари қоқисини чой қилиб 
дамлаб, кун бўйи 3 га бўлиб ичилади.