1-bob. Vatanimiz xalqlari eng qadimgi davrda

Misrda Nil, Mesopotamiyada Dajla va Frot,
0 ‘rta Osiyoda Sirdaryo va Amudaryo 
mavjudligi tufayli yuzaga kel- 
gandi. Mazkur hududlarda sug'orishni talab qiluvchi unumdor tuproq 
bo'lgan. Harbiy sardorlar va zodagonlar sug'orish tarmoqlarini barpo etish 
ishlariga rahbarlik qildilar. Pirovardida aynan ular bunday davlatlarning 
hukmdorlariga 
aylandilar.
1.7. 0 ‘RTA OSIYO VA QADIMGI SHARQ
Savdo va madaniv aloaalar.
O'rta Osiyo azal-azaldan tabiiy boyliklari 
bilan dong taratgan. O'Ikaning purviqortog'lari va keng cho'llari qalay, ku- 
mush, mis, oltin, lojuvard, firuza singari toshlarga boy bo'lgan. Bundan 
4 -
5 ming yil ilgari 
ham O'rta Osiyo aholisi 
Hindiston, Eron 
va 
Old Osiyo
o'Ikalari bilan madaniy aloqada bo'lgan. Turli-tuman arxeologik topilmalar 
shundan dalolat beradi. Masalan, Farg'ona vodiysidan 
mil. av. Il ming-
yillik boshlariga 
oid metall buyumlar xazinasi topilgan. Bular haykal- 
simon tasvir tushirilgan kumush va bronza to'g'nag'ichlardir. Bunday

---

12
to‘g‘nag‘ichlar Eronning qadimgi manzilgohlaridagi qazishmalarda ham 
topilgan.
Surxondaryo vodiysida va Zarafshon daryosining quyi qismida Janubiy 
Afg'oniston, Eron, Mesopotamiyada hamda Hindiston sivilizatsiyalarida 
ham uchraydigan bronza pyboitalar, sopol buyumlar va bronzadan yasal- 
gan muhrlar topilgan. 
0
‘sha qadim zamonlarda biro‘lkadan boshqasiga 
savdogarlik sayohatlari ko‘p bo'lardi. Ot, tuya qo‘lga o'rgatilgach, g'ildirak 
ixtiro etilganidan keyin, mamlakatlar orasidagi masofa endi olisdek tuyul- 
masdi. 0 ‘rta Osiyoning mahalliy manzilgohlaridan Arabiston dengizi va 
Hind okeanida ovlanadigan 
kaurilar 
- mitti chig'anoqlar ham topilgan. 
Bu chig'anoqlar ancha qimmatturgan. Ularsavdo bitimlari tuzilayotganda 
to'lov vositasi bo'lib xizmat qilgan ekan.
Arxeoloalarnina topilmalari.
O'rta Osiyo janubidagi bronza davriga 
oid 
Oltintepa 
manzilgohidan ho'kiz va bo'rining oltin boshi, aravaga 
qo'shilgan tuyaning haykalchalari, loydan yasalgan aravacha nusxasi 
topilgan. Oltintepada xom g'ishtdan qurilgan zinapoyali ibodatxona 
qoldiqlari ham o'rganilgan. Mesopotamiyada bunday ibodatxonalar