1-bob. Vatanimiz xalqlari eng qadimgi davrda

Kichik Osiyo, Misr, Bobil, Kavkazorti, Eron 
va 
0 ‘rta Osiyoda 
dehqonchilik tarqalishiga zamin hozirladi.
Ilk to'qnashuvlar - kichik urushlar.
Barcha qabilalar ham yetarlicha 
yegulik zaxirasiga ega bo'lmagan. Ba’zilarining yerlari unumdor bo'lmasa, 
boshqalari faqat chorvachilik va ovchilik bilan shug'ullanishni afzal ko'rar- 
di. Cho'ponlar va dehqonlar o'rtasida suv manbalari va soz yerlar ustida 
tez-tez janjallar bo'lib turardi. Qabilalar bir-biriga hujum qila boshladilar.

---

11
Manzilgohlar mudofaa devorlari bilan o‘rab olindi. Dehqon, chorvador va 
ovchilar o'z sardorlari rahnamoligida jangchilarga aylanishardi.
Ilk sivilizatsivalar.
Dushmanlardan himoyalanish zarurati har xil 
tumanlar aholisini ittifoqlarga uyushishga majbur qildi. O'zgalar hududi- 
ni egallab olish uchun ham avvalgisiga qaraganda ko'proq kuch taiab 
etilardi. Bu aholi aralashib, qorishib ketishiga olib keldi. Ko'plab odam- 
lar, qanday urug' yoki qabilaga mansubligidan qat’i nazar, anhorlar va 
boshqa sug'orish inshootlari qurilishiga jalb etilardi. Endi odamlar bitta 
urug
1
yoki qabilaga mansub bo'lmay qoldilar. Tug'ishganlik munosabatlari 
ularning hayotida belgilovchi omil bo'lmay qoldi. Ishlab chiqaruvchi xo'jalik 
shakllari, qurilish va hunarmandchilik rivojlanishi, kichik urushlar bo'lib 
turishi va har xil tumanlar aholisi birlashishi boshlanishi odamlar hayotini 
sezilarli darajada o'zgartirdi. Jamiyatda harbiy sarkardalar -
sardorlar
va jangchilar - xo'jalik hayotiga rahbarlik qiluvchi 
oqsoqollar 
ajralib 
chiqishdi. Diniy marosimlar 
kohinlar 
tomonidan ado etilardi. Ayrim 
dehqonchilik hududlarida 
ilk davlatlar 
tashkil topdi. Shu tariqa tarixda 
dastlabki sivilizatsiyalar davri boshlandi.
Ilk sivilizatsiyalarga hunarmandchilik, qurilish. va arxitektura, ayir- 
boshlash va savdo-sotiqning yuqori darajasi xosdir. Ko'pgina o'Ikalarda 
sivilizatsiya yozuv, nazariy bilimlar, adabiyot va san’at mavjud bo'lganiga 
ham bog'liq edi. Sivilizatsiyalar ko'p miqdorda sug'orish inshootlari -
kanallar va suvayirg'ichlar qurish zarur bo'lgan joylarda vujudga keldi. 
Bunday imkoniyat esa