Qaraqa-2014-128-bet

§ 30. Ayi’ri’mlàng’àn ani’qlàwi’sh
Ani’qlawi’sh ayi’ri’mlani’p kelgende inversiyalani’p, tiy-
karg’i’ ani’qlawi’shtan son’ keledi. Ayi’ri’mlang’an ani’qla-
wi’shlar da tiykarg’i’ (ayi’ri’mlanbag’an) ani’qlawi’shlar
si’yaqli’, zatlardi’n’ belgisin, kimge, nege tiyisliligin bildiredi.
Wolar ayi’ri’mlanbag’an ani’qlawi’shlarg’a qarag’anda ani’q-
lani’wshi’ ag’zani’n’ ma’nisin ku’shli, ta’sirli yetip ko’rsetedi.
Intonaciyali’q jaqtan tiykarg’i’ ani’qlawi’shtan pauza arqali’
ayi’ri’mlani’p ayti’ladi’. Mi’sali’:
Xorezm, Tashawi’z, qaraqalpaq,
Bir maqsetke shapqan u’sh at — arg’i’maq.
(I.Y.)

---

79
119-shi’ni’g’i’w
. Berilgen gà’plerdi woqi’n’. Ayi’ri’mlang’an ani’qlawi’sh-
lardi’ tawi’p, wolardi’n’ wo’zinen buri’ng’i’ ani’qlawi’shlardi’ tu’sindiriw
ma’nilerin ani’qlan’.
1. Barli’g’i’ da top-toli’, ji’lti’r monshaqtay, jup-jumalaq.
2. G’o’rekleri bir tegis ashi’lg’an, mi’sali’ appaq shag’aladay.
(W.X.)
3. Bir jag’i’nda Gissar woypati’ —
Aspanday ken’ ashi’q hawali’.
4. Bir jag’i’nda Baxi’sh woypati’ —
Qulp do’ngen gu’lge worani’p.
5. Isenemen, Xasan — ma’rt nag’i’z,
Alti’nnan da taza ju’regi.
(M. Tursunzada)
120-shi’ni’g’i’w
. Ko’shirip jàzi’n’‚. Ayi’ri’mlàng’àn ani’qlàwi’shlàrdi’n’
asti’n si’zi’p, wolàrdi’n’ qanday so’z shaqaplari’ arqali’ bildirilgenin, soraw-
lari’n, qaysi’ ag’zani’ tu’sindirip kelgenin ani’qlan’.
1. Wol wo’z-wo’zinen isingen, qabag’i’ u’yiwli. 
(T.Q.)
2. Moyni’ uzi’n shiyshe si’yaqli’, jup-juwan. 
(M.G.)
3. Shigitleri
mu’sindey, tap-taza, ishinde semin’kiregeni ya bir de pushi’
joq. 
(W.X.)
4. Basi’n keshe ya bu’gin qi’rg’i’zi’pti’, ma’yektey
ji’lti’r. 
(T.Q.)
5. Terekler, tap a’wliyenin’ si’ri’g’i’nday, sorri’-
yi’si’p tur. 
(M.G.)
121-shi’ni’g’i’w
. Ko’shirip jàzi’n’‚. Ayi’ri’mlàng’àn ani’qlàwi’shlàrdi’
tawi’p, wolàrdi’ wo’zi tu’sindirip, ani’qlap kelgen ag’zasi’ menen birge asti’n
si’zi’n’ ha’m qaysi’ so’z shaqaplari’ arqali’ bildirilgenin ayti’n’.
1. Qi’z degenin’, qi’zi’l ju’zli,
Worta boyli’, jawdi’r ju’zli.
(Wo’mar shayi’r)
2. Bayli’qlari’n, ne tu’rli,
Alatug’i’n yettin’iz.
Gazlerin, hawa sekilli,
Jag’atug’i’n yettin’iz.
(S.N.)
3. O, tut bag’i’, gu’lgin japi’raqli’,
Qushag’i’n’di’ sag’i’ni’p keldim.

---

80
La’zzetine, mol ra’ha’tli,
Bayag’i’day bag’i’ni’p keldim.
(T.S.)
5. Bul toy — ulli’ tan’da qayta tuwi’lg’an,
Azat Aziyani’n’ quwani’sh toyi’.
(I.Y.)
6. Bizin’ diyqan qi’yi’nli’qtan taymag’an,
Bizin’ diyqan — nag’i’z bati’r awmag’an.
(I.Y.)
7. Bizin’ kishkene g’ana Arzi’mas, yeski diywallar menen
qorshalg’an, bag’lari’ mol ti’ni’sh bir qala yedi. 
(A’.G.)