M. A. Yusupova San’atshunoslik iti direktori, Arxitektura doktori

y u n o n
orderini keltirish mumkin ( l l - 0 rasmga t l a ra n g)-
96

---

B ir in c h i 
k o 'h n a b o lo r-to ‘sinli konstruksiya, a w a l yog‘och d a, keyin esa 
hda 
bajarilgan bo'lib, faqat statika qonuniyatlarida belgilangan. Bu tizim
t0.jr|ikni ko'tarish vazifasini yaxshi bajargan, lekin badiiy ifodaga ega em as 
° j
j Q a d im g i 
davrning o ‘zidan bu tizim plastik ishlov berishga qaratilgan 
6{ji L ek in
yunon m e’m orlari bunda m axsus m ukam m allikka erishdilar, 
^olor. t o ‘sinli konstruksiyalarning asosida yetuk tektonikali shakl — orderni 
ratdilar, 
bunda b o lo r-to 'sin li konstruksiyaning statik m ohiyati k o ‘rgaz- 
Jnali aks 
etgan bo 'lib va uning ashyosi — tosh ishining ram ziy ifodasini 
beradi 
(75-rasm ).
P astga 
qarab kengaytirilgan vertikal tayanch — ustun — pastga qarab 
ortib 
borayotgan og'irlikni aks ettiradi. K apitel og'irlik o'tk azish joyini 
b olord an
ustunga belgilaydi, u deyarli sekin, lekin t o ‘liq ku chlan ish , 
og‘irlikni 
o'ziga oladi. Bu kuchlanishni dorik orderidagi exin tarangi chizig'i 
belgilaydi. 
U stunni tashkil etuvchi vertikal egri — entazis, kanelyur — 
orderning 
barch a unsurlari shu tizim ning statik m ohiyatini tom oshabinga 
yo'n altirad i.
Tektonik shakllarni tashkil qilish — jam iyatning m oddiy va ijtim oiy 
qonuniyatlari 
rivojini aks ettiruvchi m urakkab tarixiy jarayon. F an va qurilish 
texnikasi 
rivoji ham da yangi ashyolarni m untazam q o ila s h bilan yangi 
tektonik 
ta sa w u rla r ishlab chiqilm oqda.
M e’m oriy asarning tektonik tizim ida ularning badiiy obrazli ifodasining 
imkoniyatlari kiritilgan. M asalan, M isrda diniy inshootlar, ftr’avn hokimligi- 
ni 
ilohiylashtirish va insonni kamsitish diniy siyosiy g‘oyasini m adh etganlar. 
Bu vazn va ashyoga og'irligining ko‘rinishini kattalashtirish orqali erishiladi.
f ~ ~ T
i i i i |_______ |