Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

Bo‘yinning tonik assimetrik refleksini chaqirish
uchun chalqancha yotgan 
chaqaloqni boshini burib pastki jag‘ini yelkasi ro‘parasiga to‘g‘rilanadi, shunda 
burilgan tomonidagi oyoq-qo‘llari yoziladi, qarama-qarshi tomonida esa bukiladi. 
Bo‘yinning tonik simmetrik refleksi
chaqaloq boshini bukilsa qo‘lidagi bukuvchi 
mushaklar tonusi oshadi, oyoqda esa yozuvchi mushaklar tonusi oshib ketadi.
Tonik labirint refleksi
chaqaloq chalqancha yotganda yozuvchi 
mushaklarining tonusi oshadi, qorinda yotgan bo‘lsa – bukuvchilarining tonusi 
oshadi. Bu refleks yangi tug‘ilgan chaqaloqlarda doimiy uchraydi, lekin boshqa 
reflekslardek juda aniq bo‘lmasligi mumkin va 2 oygacha saqlanib qoladi. Agar 
chaqaloq chala tug‘ilgan bo‘lsa, mazkur reflekslar 3-4 oygacha saqlanadi.
Mezensefal reflekslar
(zanjirli simmetrik reflekslar) chaqaloq tanasining 
fazodagi holatini to‘g‘ri saqlanishini ta’minlaydi. Ikki oygacha bu reflekslar 
rudiment holida bo‘lib, boshini to‘g‘rilab ushlashni ta’minlaydi.
1. Bo‘yinni to‘g‘rilovchi reaksiya 
– tekshiruvchi chaqaloqni boshini bir 
tomonga burganda uning tanasi ham o‘sha tomonga buriladi (rotatsiya bo‘ladi). Bu 
refleksni ta’siri chaqaloqni 4 oylik davrida chalqancha yotish holatidan yoniga 
burilishga olib keladi. Tana va oyoqlar 5-6 oygacha bola burilganda, barobar 
buriladi, 6 oydan so‘ng ularning alohida burilishi paydo bo‘ladi va bu harakatni 
zanjir to‘g‘rilovchi reflekslari bajaradi.
2. Tananing to‘g‘rilovchi reaksiyasi
, agar chaqaloqni oyoq kafti biror 
tayanish mumkin bo‘lgan yerga tegsa va tayansa, uning boshi to‘g‘rilanadi. Bu 
holat 1 oyning oxiridan boshlab aniq kuzatiladi.
 
3. Tanani to‘g‘rilovchi refleksi
. Chaqaloqni 6-8 oylik davrida yaqqol 
ko‘rinadi va tanani yelka va chanoq o‘rtasidagi burilishiga imkon beradi.
Chaqaloqning to‘g‘rilovchi reflekslari 1 oylik davrining oxirida boshlanib, 
10-15 oyligida ancha murakkablashadi va maromiga yetadi.
Yuqorida ko‘rsatilgan reflekslardan tashqari yana shunday reflekslar borki, 
ular tanani to‘g‘rilashdan tashqari chaqaloqni harakat doirasini, uni reaksiyasini 
rivojlanishiga ta’sir ko‘rsatadi. Bunga quyidagilar kiradi: 
1. Qo‘lning himoya qilish reaksiyasi. Chaqaloqni qo‘lini oldinga tortib 
keriladi va orqaga olib boriladi, bunda chaqaloq tanasi birdaniga suriladi.
2. Tekshiruvchi chaqaloq tanasi holatini to‘satdan o‘zgartirganda u qo‘llarini 
oldinga, yon tarafga yoki orqaga cho‘zadi.
3. Landau refleksi to‘g‘rilovchi refleksni bir qismi hisoblanadi. Agar 
chaqaloqni yuzini pastga qaratib yuqoriga erkin ko‘tarilsa, oldiniga u boshini 
ko‘taradi, keyin qo‘l va oyoqlarini tonik yozadi, goho chaqaloq yoyga o‘xshab 
bukiladi.

---

 85
4. Muvozanatni saqlash refleksi – chaqaloq o‘tirganda, turganda, yurganda 
uning muvozanatini saqlashga imkoniyat beradi. Bu reaksiyalarning mexanizmi 
murakkabdir; unda miyacha, po‘stloq osti o‘zaklari va bosh miya po‘stlog‘i 
ishtirok etadi. Muvozanatni saqlash reaksiyasi odatda chaqaloqlarda to‘g‘rilovchi 
reaksiyalar shakllanib bo‘lgach hosil bo‘ladi va 2 yoshga borganda shakllanib 
bo‘ladi. Bola 5-6 yoshga borgach muvozanatni saqlash reaksiyasi maromiga 
yetadi.