|
5§. Diduragaylarda belgilarning irsiylanishi.
Gametalar olish tartibi
1. a) AABB b) AaBB v) aaBB g) AABb
J
A
1
A
AB
A B a B
aB
AB Ab
109
d) AaBb
e) Aabb
i) aabb
/ T
\ \
A ' i
AB Ab aB ab
Ab ab
ab
2. a) noksimon qizil;
b) yumaloq qizil;
aaBb
AaBb
g) noksimon qizil;
d) yumaloq qizil;
aaBB
AABb
j) yumaloq sariq;
z) noksimon sariq
Aabb
aabb
3. a) Pgen
SSyy X ssYY
gameta
Sy
sY
b)
P gen Ss Yy
/1
\\
gameta SY Sy sY sy
X
ssYY
i
sY
v) Pgen SSYY x ssyy
1
I
SY
sy
4. chek-magan chek-magan
sariq
sariq
a) SsYY
x
SSYy;
5. a) fen
ko’r
ko’r
Pgen
aaBB X aaBB
i
i
gameta
aB
aB
fen
ko’r
F,gen
aaBB
b) fen
Pgen
gameta
fen
F, gen
ko’r
ko’r
aaBB X AAbb
i
1
aB
Ab
normal
AaBb
6. fen normal quloq,
normal quloq,
Pgen to ’lqinsimon sochli
silliq sochli
AaBb
X
Aabb
/ J\\
A
gameta AB Ab aB ab
Ab ab
no
v) yumaloq qizil;
AaBB
e) yumaloq sariq;
Aabb
chek-magan chek-gan
sariq
sariq
b) SsYy x ssYY.
0
\
AB
Ab
aB
ab
Ab
normal quloq, to ’l-
qinsimon sochli
AABb
normal quloq,
silliq sochli
AAbb
normal quloq,
to’lqinsimon sochli
AaBb
normal quloq,
silliq sochli
Aabb
ab
normal quloq,
to ’lqinsimon
sochli
AaBb
normal quloq,
silliq sochli
Aabb
kar quloq,
to ’lqinsimon sochli
aaBb
kar quloq,
silliq sochli
aabb
7.fen
cheklanmagan sariq
cheklangan och sariq
P gen
SsYy
ssyy
/ U
\
1
gameta
SY Sy sY sy
sy
sy
SY
cheklanmagan sariq
SsYy
sy
cheklanmagan och sariq
Ssyy
sY
cheklangan sariq
ssYy
sy
cheklangan och sariq
ssyy
8. fen
uzun poya, oq gul
kalta poya, qizil gul
Pgen
AAbb
X
aaBB
1
i
gameta Ab
aB
fen
qizil gul, uzun poya
qizil gul, uzun poya
Figen
AaBb
X
AaBb
/ u \
/ n \
AB Ab aB ab
AB Ab aB ab
AB
Ab
aB
ab
AH
AABB u. q.
AABb u. q.
AaBB u. q.
AaBb u. q.
Ab
AABb u. q.
AAbb u. oq.
AaBb u. q.
Aabb u. oq
aB
AaBB u. q.
AaBbu. q.
aaBB k. q.
aaBbk. q.
ab
AaBb u. q.
Aabb u. oq
aaBb k. q.
aabb k. oq
Eslatma: u. q.—uzun poyali, qizil gultojibargli; u. oq—uzun
poyali, oq gultojibargli k. q. — kalta poyali, qizil gultojibargli:
m
k. oq— kalta poyali, oq gultojibargli.
a) bir xil genotip; b) 4 xil gameta; v) 405 tasi; g) 135 tasi.
9. fen yumaloq chipor
uzunchoq yashil
Pgen
AAbb
X
aaBB
1
1
gameta
Ab
aB
fen yumaloq yashil
yumaloq yashil
Fjgen
AaBb
X
AaBb
gameta AE^
a
I A
b
^ab
A ^ /lb a B a b
AB
Ab
aB
ab
AB
AABB yu. ya.
AABb yu. ya.
AaBB yu. ya.
AaBb yu. ya.
Ab
AABb yu. ya
AAbb yu. ch.
AaBb yu. ya.
Aabb yu.ch.
aB
AaBB yu. ya.
AaBb yu. ya.
aaBB u. ya.
aaBb u. ya.
ab
AaBb yu. ya.
Aabb yu. ch.
aaBb u. ya
aabb u. ch.
Eslatma: yu. ya. — yumaloq yashil; yu. ch. — yumaloq chipor, u. ya. -
uzunchoq yashil; u. ch.— uzunchoq chipor.
b) F2 da 4 xil; v) 540 ta, 60 ta.
10. Ayolning genotipi masala shartidan ma’lum— aaBB.
I variant
II variant
fen
normal
uzoqni ko’ra olmay-
normal
uzoqni ko’ra ol-
P
o’naqay
digan chapaqay
o ’naqay
maydigan chapaqay
gen
aaBB
X
AAbb
aaBB
Aabb
i
1
1
A
gameta aB
Ab
aB
Ab
ab
fen
uz.ni ko’ra olmaydigan uz.ni ko’ra ol maydigan
normal ko’zli
F|
o ’naqay
o’naqay
o’naqay
gen
AaBb
AaBb
aaBb
a) ikki xil; b) AaBb, aaBb; v )4 ta s i;g ) I — hammasi, I I — 4 tasi.
11.a ) fen oq gardishsimon
sariq yumaloq
Pgen
BbDd
X
bbdd
/ i \ \
*
gameta BD Bd bD bd
bd
fen oq gardish-
F]
simón
gen
BbDd
oq
yumaloq
Bbdd
sariq
gardishsimon
bbDd
sariq
yumaloq
bbdd
112
b) fen
oq gardishsimon
oq yumaloq
Pgen
BbDD
X
Bbdd
A
A
gamega
BD bD
Bd bd
fen oq gardish-
oq gardish- oq gardish
simon
simón
simon
Figen
BBDd
BbDd
BbDd
sariq gardish
simon
bbDd
v) fen
oq yumaloq
sariq gardishsimon
Pgen
Bbdd
X
bbDd
A
A
gameta
Bd bd
bD bd
fen oq gardishsimon oq yumaloq sariq gardishsimon sariq yumaloq
F,gen
BbDd
Bbdd
bbDd
bbdd
12.
sariq tekis sariq tekis yashil tekis
AABB
AaBb
aaBB
ï sariq bujur
AAbb
sariq tekis
AABb
13. P AaBb
X
sariq tekis
F,
AaBb
aabb
sariq bujur yashil tekis
Aabb
aaBb
yashil bujur
aabb
14. sariq bujur
P
Aabb
yashil tekis
aaBb
sariq tekis yashil tekis
sariq bujur
yashil bujur
F,
AaBb
aaBb
Aabb
aabb
15. oq yumaloq
AaBb
>
oq yumaloq
AaBb
S
\
AB
Ab
aB
ab
AB
oq yumaloq
AABB
AABb
AaBB
AaBb
Ab
AABb
AAbb
AaBb
Aabb
aB
AaBB
AaBb
aaBB
aaBb
ab
AaBb
oq yumoloq
Aabb
sariq yumoloq
aaBb
sariq
uzunchoq
aabb
Qolganlari unib chiqsa oq uzunchoq sariq yumaloq bo’ladi.
16
.
silliq qizil
AaBb
silliq qizil
x
AaBb
silliq qizil
tukli qizil
tukli sariq
17. yashil ko’zi bor
sariq ko’zi yo’q
AaBb
X
aabb
AaBb yashil ko’zi bor
Aabb yashil ko’zi yo’q
aaBb sariq ko’zi bor
aabb sariq ko’zi y o ’q
18.qizil ko’p uyali
qizil
2
uyali
Aabb
X
AaBb
9
6
.. \
AB
Ab
aB
¡
ab
I
Ab
AABb 22
AAbb 19
AaBb
Aabb
ab
AaBb
Aabb
aaBb
21
1 aabb 23
A - qizil; aa - sariq; В - 2 uyali; b - ko’p uyali
6§. Diduragaylarda olingan natijani matematik statistik usulda
o ’rganish
1
.
Ma’lumotlar
Organizmlar soni
yumaloq
yashil
yumaloq
chipor
uzunchoq
yashil
uzunchoq
chipor
jami
Olingan (p)
57
51
49
53
210
Kutilgan nisbat
l
1
1
1
4
Nazariy jihatdan kutilgan (q)
52,5
52,5
52,5
52,5
210
Farq — d
+4,5
-1,5
-3,5
+0,5
—
d2— farqning kvadrati
—----- nisbat
2025
2,25
12,25
0,25
-
я
0,39
0,04
0,23
0,01
x
2
=
0,67
Olingan
X
2
ning qiymati Fisher jadvalidagi qiymat — 7,81 dan kichik
—0 ,6 7 < 7 ,8 1 . Demak, ilgari surilgan nisbat — 1:1:1:1 Fb da olingan
natijagamos.
114
2
.
M a’lumotlar
Organizmlar soni
P
u
sh
ti
m
o
’y
lo
v
c
h
a
si
b
o
r
O
q
m
o
’y
lo
v
c
h
a
si
b
o
r
P
u
sh
ti
m
o
’y
lo
v
c
h
a
si
y
o
’q
O
q
m
o
’y
lo
v
c
h
a
si
y
o
’q
jami
Olingan (p)
11
16
18
13
58
Kutilgan nisbat
1
1
1
1
4
Nazariy jihatdan kutilgan (q)
14,5
14,5
14,5
14,5
58
Farq — d
-3,5
+ 1,5
+3,5
1,5
—
d2— farqning kvadrati
12,25
2,25
12,25
2,25
—
------ nisbat
9
0,84
0,16
0,84
0,16
x
2
=
2,0
Olingan x
2
ning qiymati Fisher jadvaJidagi qiymat — 7,81 dan
kichik —2,00 < 7,81. Demak, ilgari surilgan nisbat — 1:
1
:1:1 Fb da
olingan natijaga mos keladi.
3.
M a’lumot
Organizmlar soni
sariq
tekis
sa
riq
b
uj
ur
y
a
sh
il
te
k
is
y
a
sh
il
buju
r
jami
Olingan (p)
264
e i
'78
29
432
Kutilgan nisbat
9
3
3
1
16
Nazariy jihatdan kutilgan (q)
243
81
81
27
432
Farq — d
+21
-20
—3
+2
—
d2— farqning kvadrati
441
400
9
4
—
------ nisbat
1,81
4,49
0,110
0,15
x2= 7,01
x
2
ning qiymati Fisher jadvali qiymatidan kichik — 7,01 <7,81. Demak,
tajribada (95% ehtimollikda) 9:3:3:1 nisbat kuzatiladi.
115
4
.
Organizmlar soni
M a’lumotlar
sariq
tekis
sariq
burishgan
yashil
tekis
yashil
burishgan
jami
Olingan (p)
318
102
108
32
560
Kutilgan nisbat
9
3
3
1
16
Nazariy
jihatdan
kutilgan (q)
315
105
105
35
560
Farq — d
+3
-3
+3
-3
.
d2— farqning kvadrati
9
9
9
9
-
------ nisbat
1
0,03
0,008
0,008
0,25
x
2
= 0,280
x
2
qiymati Fisher jadvali qiymatidan kichik 0,280<781.
Demak, tajriba (95% extimollikda) 9:3:3:1 nisbatgamos.
5.
M a’lumotlar
Bug’doylar soni
Jami
qizil
qiltiqsiz
qizil
qiltiqli
oq
qiltiqsiz
oq qiltiqli
Olingan (p)
1028
375
274
130
1808
Kutilgan nisbat
9
3
3
1
16
Nazariy jihatdan
kutilgan - (q)
1017
339
339
113
1808
Farq - d
+11
+36
-65
+ 17
-
d
2
farqning kvadrati
121
1296
4225
289
-
- — nisbat
q
0,1
3,82
12,4
2,5
x2=17,8
x
2
ning qiymati Fisher jadvaldagi qiymatidan katta-17,8.
Demak tajribada 0,5 % ehtimollikda9:3:3:l nisbatga mos kelmaydi.
7§. Poliduragaylarda belgilarning avloddan-avlodga
berilishi
1.a) AABBCC:
b) AaBBCC;
v) AABbCC;
I
/ \
/ \
gameta
ABC
ABC aBC
ABC AbC
li ó
g)AaBbCC
d) AaBBCc
Do'stlaringiz bilan baham: |
