O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro oziq – ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti s. Astanov

Mavzuga doir asosiy tushunchalar va qonuniyatlar hamda masalalar. 
1. Yassi-parallel plastinkalardagi (o’tuvchi yorug’likda) yorug’lik 
interferensiyasining natijasi quyidagi formulalar bilan aniqlanadi: 
yorug’likning kuchayishi
2hn cos r = 2k 
2

(k=0,1,2,…..), 
yorug’likning susayishi

---

44 
2hn cos r =(2k+1)
2

(k=0,1,2,…..), 
bunda h-plastinkaning qalinligi, n-sindirish ko’rsatkichi, r-nurning sinish 
burchagi, λ-yorug’likning to’lqin uzunligi. 
Qaytgan yorug’likda yorug’likning kuchayish yoki susayish sharti 
o’tuvchi yorug’likdagi shartlarga teskari. 
 
1.
Yung tajribasida yupqa shisha plastinka interferensiyalanayotgan 
nurlardan birining yo’liga joylashtirilgan, shu sababli markaziy yorug’ yo’l 
(markaziy yo’l hisobga olinmagan) dastlabki beshinchi yorug’ yo’l egallagan 
vaziyatga siljigan. Nur plastinkaga perpendikulyar tushadi. Plastinkaning 
sindirish ko’rsatkichi 1,5. To’lqin uzunligi 6·10
-7
sm
. Plastinkaning qalinligi 
qancha?
2.
Yung 
tajribasida 
qalinligi 
2 
sm
shisha 
plastinka 
interferensiyalanayotgan 
nurlardan 
birinchi 
yo’liga 
perpendikulyar 
joylashtirilgan. Bunday turli jinslilik tufayli yurish farqining o’zgarishi 
1mkm dan oshib ketmasligi uchun plastinkaning turli joylarida sindirish 
ko’rsatkichining qiymati bir-birlaridan qanchalik farq qilishi mumkin? 
3.
Sovun pufagiga (n=1,33) 45
0
burchak bilan oq yorug’lik tushmoqda. 
Pufak pardasi qanchalik yupqa bo’lganida qaytgan nurlar sariq rangga 
(λ=6∙10
-5
sm
) bo’yaladi?
4.
Vertikal joylashgan sovun pardasi syuqlikning oqishi tufayli pona 
hosil qiladi. Simob yonining (λ=5461Ǻ) qaytgan yorug’likdagi interferensiya 
yo’larini kuzatar ekanmiz, beshta yo’l o`rtasidagi masofa 2 
sm
ga baravar 
ekanligini topamiz. Pona burchagi sekund hisobida topilsin. Yorug’lik parda 
sirtiga perpendikulyar tushadi. Sovunli suvning sindirish ko’rsatkichi 1,33. 
5.
Vertikal joylashgan sovun pardasi pona hosil qiladi. Interferensiya 
qaytgan yorug’likda qizil shisha (λ=6,31∙10
-5
sm
) orqali kuzatilmoqda. Bunda 
qo’yshni qizil yo’llar o’rtasidagi masofa 3 mm ga teng. So’ngra shu parda 
ko’k shisha (λ=4∙10
-5
) orqali kuzatiladi. Qo’shni ko’k yo’llar o’rtasidagi 
masofa topilsin. O’lcham vaqtida pardaning qalinligi o’zgarmaydi va 
yorug’lik pardaga normal tushadi deb hisoblansin. 
6.
Shisha ponaga yorug’lik dastasi (λ=5,82∙10
-7
m) normal tushadi. 
Pona burchagi 20˝. Pona uzunlik birligiga nechta qora interferensiya yo’llari 
to’g’ri keladi? Shishaning sindirish ko’rsatkichi 1,5.