O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro oziq – ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti s. Astanov

 
GYUYGENS XRISTIAN 
– 
(
1629-1695). 
Golland fizigi. 
Mexanika, matematika va 
astranomiya 
yo’nalishida 
ilmiy izlanishlar olib borgan. 
Birinchi mayatnikli soatni 
ixtiro qilgan. Yorug’likning 
to’lqin optikasi asoschisi 
5.1 – rasm. Yorug’lik difraksiyasi 
Yorug’lik difraksiyasi deb, yorug’likni to’g’ri 
chiziq bo’ylab tarqalish qonunidan chetga chiqishiga 
aytiladi. 
Gyuygens-Frenel 
prinsipi.
Gyuygens 
prinsipiga ko’ra to’lqin fronti muhitning ma’lum bir 

---

47 
hisoblanadi, 
yorug’likning 
tarqalishida o’z nomi bilan 
ataluvchi 
prinsipni 
ilgari 
surgan. Yorug’likning ikki-
lanib sinishini kashf qilgan va 
uning ma’lum qonuniyatlarini 
yoritib 
bergan. 
Island 
shpatining geometrik xarakte-
ristikalarini 
aniqlagan. 
Kristallning o’qi tushun-
chasini kiritgan. 1678-yilda 
yorug’likning 
qutblanishi 
kashf 
qilgan. 
Teleskopni 
takomillashtirgan 
va 
bu 
teleskop yordamida Saturn 
halqasini aniqlagan. Saturn-
ning yo’ldoshi mavjudligini 
isbotlagan. 
Yo’ldoshlardan 
biri Titanning Saturn atrofida 
aylanish davrini aniqlagan.
 
chegarasiga yetib kelsa, bu muhitning har bir nuqtasi 
yangi to’lqinni tarqatuvchi manba bo’la oladi. 
Ikkilamchi manbalardan tarqaltilgan to’lqinlarning 
superpozitsiyasi yangi to’lqin fronti holatini 
belgilaydi. 
Gyugens prinsipi asosan yangi to’lqin fronti 
yo’nalishini aniqlash imkoniyatini beradi, bu 
to’lqinning intensivligini Frenel prinsipiga asosan 
aniqlash mumkin. Bu prinsipga ko’ra manbadan 
tarqatilgan yorug’lik to’lqin frontini shunday ma’lum 
zonalarga ajratish mumkinkim, bu zonalardan 
tarqalayotgan nurlardan kuzatuvchigacha bo’lgan 
masofalar bir-biridan yarim to’lqin uzunlikka farq 
qiladi (5.2-rasm).