Agrokimyo va tuproqshunoslik

Fosforit konlari 
Sharqiy Yevropa platformasi hududida ma’lum. Zahiralari 
bo‘yicha dunyoda eng yirik fosforitli qambar Afrikaning shimolida Marokkashdan 
Siriyagacha cho‘zilgan.
Tuz konlari.
Turkmaniston va Shimoliy Amerikadagi laguna yotqiziqlari bilan 
tuz konlari bog‘liq.
Ma’dan konlari.
 
Intruziv jinslar bilan bog‘liq konlar O‘rta yer dengizi va Tinch 
okeani harakatchan qambarlarida rivojlangan. Kechki yura epoxasidagi eng 
xarakterli ma’danlar bo‘lib qalay, molibden, volfram, oltin, kumush va polimetall 
konlari hisoblanadi. Bu ma’danlarning hosil bo‘lishi Baykalorti, Verxoyan-Chukotka 
viloyatlarida, Malakka yarimorolida, Indoneziya va Kordilyera tog‘larida nordon 
intruziyalarning yorib kirishi bilan bog‘liq. Kavkazdagi eng yirik Sadon polimetall 
koni yura yoshiga ega. Yura vulkanizi bilan Alp, Bolqon, Kaliforniyadagi marganets 
va Kavkazortidagi (Kafan) mis koni bog‘liq. 
Bo‘r yoshidagi nordon intruziyalar bilan Tinch okeani qambaridagi polimetal 
va oltin konlari bog‘liq. Qalay, qo‘rg‘oshin va oltin konlari Rossiyaning shimoliy-
sharqida va Shimoliy Amerikaning g‘arbida ma’lum. Qalayli qambar Malayziya, 
Tailand va Indoneziya hududlaridan o‘tgan. Qalay, volfram, surma va simobning 
yirik konlari Xitoyning janubiy-sharqida va Janubiy Koreyada ma’lum. Janubiy 

---

70 
Afrika va Hindistondagi bo‘r yoshidagi kimberlit trubkalarida olmos konlari 
to‘plangan. 
Talabaning bilimini sinash uchun savollar 

1.Mezozoy erasida qanday davrlar ajratiladi? 
2.Ertakimmeriy orogenezi qachon sodir bo‘lgan? 
3.Dinozavrlar qachon paydo bo‘lgan? 
4.Trias yotqiziqlari bilan qanday muhim foydali qazilma konlari bog‘liq? 
5.Gondvana kontinenti qachon paydo bo‘lgan va parchalanib ketgan? 
6.Yura davrining o‘simlik dunyosiga tavsif bering. 
7.O‘rta Osiyodagi yura davrining ko‘mir konlariga tavsif bering.
8.Kechki kimmeriy, avstriya va laramiy orgen fazalari qachon sodir bo‘lgan? 
9.Bo‘r davrida nima uchun ko‘pchilik organizmlar qirilib ketgan? 
10.Bo‘r davrida iqlim qanaqa bo‘lgan? 
11.Bo‘r davrida qanday foydali qazilma konlari shakllangan?