Ж. Ҳасанбоев, Ҳ. Сарибоев, Г. Ниёзов, О. Ҳасанбоева, М. Усмонбоева

2.
 
Кўриш нуўсонлари бор болалар 
 
Тифлопедагогикада кўзи ожиз болалар кўр ва заиф кўрувчи болалар гуруҲларига бўли-
нади. Кўр болаларнинг кўриш қобилияти кескин камайган (тотал кўрлик) ѐки коррекция 

---

206 
қўлланилганда (кўзойнак тутилганда) ҳам кўриш ўткирлиги 0,04 гача пасайган, яъни бундай 
болалар амалда кўр бўлади. Заиф кўрувчи болаларда кўриш ўткирлиги 0,05 дан то 0,4 гача 
бўлиши мумкин. Ушбу гуруҲдаги болалар теварак-атрофни кўриш анализатори орқали идрок 
этади. 
Кўришга алоқадор нуқсонлар келиб чиқиш сабабларига кўра туўма ва ортирилган 
бўлади. Туўма нуқсонлар сабаблари орасида ирсий касалликлар, ҳомиладор аѐлнинг ток-
соплазмоз, қизилча ва бошқа касалликлар билан касалланиши сабаб бўлиши мумкин. 
Ортирилган кўриш аномалиялари трахома, чечак, сўзак, кўз сили, қизамиқ, скарлатина ва 
бошқа касалликлар оқибатида пайдо бўлиши мумкин. Аҳолига даволаш-профилактика, оф-
тальмология ѐрдамининг яхшиланиши ҳамда тиббиѐт соҳасидаги катта ютуқлар қўлга кири-
тилганлиги муносабати билан заиф кўрувчи болалар анча камайди. 
Кўриш нуқсонлари зўрайиб борадиган ва турўун (муқим) бўлади. Зўрайиб борадиган 
хили кун сайин оўирлашиб, бора-бора кўрликка олиб келади. Муқим хили эса турўун бўлади, 
боланинг кўриш даражаси бир хилда тураверади. Кўриш қобилиятининг зўрайиб борадиган хили 
куксув, яъни глаукома касаллиги (кўз ички босимининг кўтарилиб туриши) кўрув нерви атро-
фияси, тўр парда дистрофиясига боўлиқ бўлиб, боланинг ҳар қандай ривожланиш даврида ву-
жудга келиши мумкин. Гигиеник талабларга риоя қилмаслик рефракция аномалиялари билан 
боўлиқ бўлган кўз камчиликлари зўрайиб боришига ҳам олиб келади. 
Кўзи ожиз болалар кўр туўилган ва кўр бўлиб қолган болалар деб икки гуруҲга ажра-
тилади. Биринчи гуруҲга туўилгандан ва туўилгандан сўнг то уч ѐшгача бўлган давр ичида 
кўриш қобилияти заиф болалар киритилса, иккинчисига кейинчалик кўзи ожиз бўлиб қолган 
болалар киритилади. Кўз ожизлиги қанчалик кеч пайдо бўлган бўлса, боланинг теварак-атроф 
ҳақидаги тасаввурлари шунчалик бой ва уларни мустаҳкамлаш, такомиллаштириш шунчалик 
осон бўлади. 
Кўзи ожиз болалар учун мактабгача тарбия муассасалари, мактаб-интернатлар мавжуд. 
Бу жойларда ишлар компенсация, коррекция йўналишади амалга оширилади.