Pedagogika 015, 6-son Muassis: Nizomiy nomidagi Toshkent

PEDAGOGIKA
2015, 6-son
 
 
93 
TINGLAB TUSHUNISH KО‘NIKMALARINI RIVOJLANTIRISH 
STRATEGIYALARI XUSUSIDA 
Mamatqulova N. F. (О‘zDJTU) 
Abstraсt 
The purpose of the article is to inform the readers about the role and
importance of different strategies to develop listening skills in ESP and EFL 
classes. Moreover, it provides information about the implementation of the 
strategies in listening classes.
 
Резюме 
В этой статье речь идет о роли и важности различных стратегий 
для развития навыков аудирования на уроках английского языка.
 
Tayanch tushunchalar
: 
tinglab tushunish kо‘nikmalari, strategiyalar, 
ingliz tilini xorijiy til sifatida о‘rganish, ingliz tilini maxsus maqsadlar uchun 
о‘rganish. 
Til kо‘nikmalarini rivojlantirish til о‘rganuvchidan ancha kuch va mahorat 
talab qiladi. Tinglab tushunish kо‘nikmalarini rivojlantirish esa boshqa 
kо‘nikmalarni egallashga qaraganda ancha qiyinchilik tug‘dirishi mumkin, 
ammo til о‘rganish strategiyalari bu qiyinchiliklarni bartaraf eta oladi. G. Bak 
tinglab tushunish strategiyalarini ikki guruhga kognitiv va metakognitiv 
strategiyalarga bо‘ladi
1
.
J. Uilsinning kо‘rsatib о‘tishicha, bu strategiyalar uch guruhga bо‘linadi, 
ya’ni kognitiv, metakognitiv va sotsio-effektiv strategiyalar
2
. 
Olimlarning fikriga kо‘ra, strategiyalar shaxsning ongli va maqsadli 
ravishda til о‘rganishini yaxshilashga qaratilgan xatti-harakatlari majmuidir va 
о‘rganuvchiga ma’lumotlardan samarali foydalanish imkonini beradi
3
. 
J. Uilsinning ta’kidlashicha, kognitiv strategiyalar shunday strategiyalarki, 
ulardan hozirjavoblikni, zudlik bilan javob berishni talab qiladigan vazifalarni 
ado etishda foydalaniladi. Masalan, ba’zida tinglashdan oldin talaba mavzu 
haqida bilimga ega bо‘lishi mumkin, hattoki о‘z ona tilida bо‘lsa ham bu 
ma’lumotni tinglanilayotgan matn mazmunini taxmin qilish uchun foydalanadi. 
Metakognitiv strategiyalar kо‘pincha uzoq muddatli maqsadlarni amalga 
oshirishga foyda beradi. Bunga misol qilib talaba о‘zining tinglab tushunish 
1