Артамонов И. Д.
Иллюзии зрения. – Москва: Физматгиз, 1961. – С. 29.
PEDAGOGIKA
2015, 6-son
92
hamda boshqalar kiradi. Yonma-yon tushib turgan qo‘shimcha ranglarning bir-
birini yanada yorqin qilishi kuzatilgan
1
.
Inson ko‘zining yashil nurlarga nisbatan sezgirligi yuqori ekanligi
kuzatilgan. Chex biologi Y. Purkine ko‘zning spektral sezgirligi egriligi
maksimumining kunduzgi yorug‘likdan g‘ira-shiraga o‘tganda qisqa to‘lqin
tomonga siljishini kashf qildi; bu paytda ko‘zning rangni qabul qilish qobiliyati
pasayadi. Predmetning rangi predmet joylashgan fonga bog‘liq. Bu holatda
ravshanlik kontrasti qonuniyati ishlaydi: qorong‘iroq fonda rang yorug‘lashadi
va yorqin rangda xiralashadi.
Bugungi kunda fizik metodlardan foydalangan holda suratlarni quyidagi
ko‘rinishlarda tadqiq qilish mumkin:
1. Rasmning qaysi qismiga boshqa qo‘l tekkanligi, ya’ni qo‘shimcha yoki
qayta chizilganligini aniqlash imkoniyatini beruvchi ultrabinafsha nurlaridagi
suratlar.
2. Tasvirdan lakni ko‘chirish va bo‘yoqning ustki qatlamlari haqida
muhokoma qilish, rasmlardagi o‘qib bo‘lmaydigan yozuvlarni o‘qish imkonini
beruvchi infraqizil nurlarda qayta suratga olish.
3. Rentgenografiya.
Tasvir ichiga chuqur kiruvchi rentgen nurlari
tasvirning eng chuqur eski qatlamlarini o‘rganishga qulaylik yaratadi, bu yerda
fotoplyonkaning yorqin qatlamida yoriq qayd qilinadi.
Fizika va san’atning o‘zaro bog‘lanishlarini ochib berish uchun biz o‘z
oldimizga bir qator masalalarni qo‘ydik. Turli xil axborot manbalaridan
foydalanib quyidagi xulosaga keldik:
1.
Iqtidorli rassomlar yorug‘likni qabul qilish qonunlari, soya va
yarimsoyaning hosil bo‘lishi, fotometriya, kolorimetriyalardan foydalanishadi.
2.
Haykaltaroshlar, eng avvalo, chidamlilik, mustahkamlik qonunlaridan
foydalanishadi.
3.
Metall quyish, bolg‘alash va taqalash sohalaridagi mutaxassislar uchun
fizika bo‘yicha bilimlar juda ham zarur hisoblanadi. Birinchi navbatda, qizitish
va eritish jarayonlari, turli xil materiallarni qotirish, ularning holati,
egiluvchanligi, deformatsiyasidagi xususiyatlari haqidagi bilimlar.
Fizika va san’atning o‘zaro bog‘liqligini yoritishga harakat qildik. Ta’lim
muassasalari tarbiyalanuvchilari san’atning turli soha va yo‘nalishidagi
namoyandalarni, fizik qonuniyatlarni bilishlari kerak. Bunday bilimlar nafaqat
ilmiy-texnika inqilobiga, balki insoniyat, ruhlanish, zavqlanish, hissiyotlar
olamiga ham ta’sir qilishda muvaffaqiyatli xizmat qiladi.
1
Булат В. Л.
Оптические явления в природе. – Москва: Просвещение, 1971. – С. 33-36.
Do'stlaringiz bilan baham: |