‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

«oltin
taqsim
(kesim)» bilan b o g iiq holda talqin etilishini ko‘ramiz.
M a’lumki, 
«oltin taqsim
» deb ataluvchi nisbat plastik anatomiya, ar- 
xitektura, estetika singari fanlaming geometrik tamoyillarini tahlil qil- 
ishda keng miqyosda tatbiq etiladi. Davlat standard bo‘yicha chizma 
qog‘ozlari formatlarining bir tomoni ikkinchi tomoniga nisbatan shu 
«oltin taqsim»dagi
nisbat asosida aniqlanadi. Keyingi davrlarda kesma, 
aylanalami teng yoki proporsional boiaklarga boiishning yanada mu- 
rakkabroq ishlarga tatdbiq etilganini ko‘ramiz.
Masalan, Samarqanddagi XIV asrga oid b o igan Faxir Ali girixida 
chizmachilikda bajarilishi murakkab hisoblangan aylanani teng yetti 
boiakka boiishda foydalanilgan.
12- §. Qiyalik va konusliklar
Qiyalikni belgilash va yasash 
( 0 ‘zDSt 2.307:2003). To‘g ‘ri bur­
chakli 
ABC
ucburchakning (3.78- shakl) 
AC
gipotenuzasi bilan 
AB
kateti 
orasida hosil b o ig an burchak tangensi (tga)ga qiyalik deyiladi. Bu yerda 
a qiyalik burchagidir. Qiyalik, ya’ni tga ko‘pincha 
i
harfi bilan belgila­
nadi. U 
BC
va 
AB
katetlaming nisbatiga teng, ya’ni 
i=BC/AB
yoki
h
i =
y = tg a .

---

Qiyalik, odatda, ikki sonning nisbati 
Qiyalik O') 
с
ko‘rinishida yoki foizlarda, ba’zan gradus, 
minut va sekundlarda ifoda qilinadi. Chiz- 
malarda, 0 ‘z DSt 2.307:2003da ko‘rsatil- 
ganidek, qiyalikni aniqlovchi o‘lcham soni 
oldiga «Z» belgisi qo‘yiladi, lekin uning 
o ‘tkir burchagi qiyalik tomonga qaragan 
bo‘lishi shart, buni 3.79-shakl,