Бизнес вa тaдбиркорлик олий мaктaби

ХОРИЖИЙ МАМЛАКАТЛАРДА МАКРОИҚТИСОДИЙ 
БАРҚАРОРЛИКНИ ТАЪМИНЛАШ ВА СОЛИҚЛАР 
ЙИҒИЛУВЧАНЛИГИНИ ОШИРИШДА РАҚАМЛИ ИҚТИСОДИЁТНИ 
РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ РОЛИ ВА АҲАМИЯТИ 
 
Амиров А.У. – ТДИУ магистранти 
 
Бугун иқтисодий соҳанинг қайси тармоғига қарамайлик, рақамли 
технологиялар кенг жорий қилинмоқда. Бир сўз билан айтганда бугунги 
иқтисодиётимиз интенсив кўрсаткичларга асосланган рақамли иқтисодиётга 
айланиб бормоқда. Шу ўринда бир савол туғилиши табиий. Хўш рақамли 
иқтисодиёт ўзи нима? Рақамли иқтисодиёт мамлакатларнинг банк-молия, солиқ, 
саноат, қишлоқ хўжалиги каби соҳаларига қай даражада таъсир кўрсатмоқда. 
Рақамли иқтисодиёт ҳақида кўплаб иқтисодий адабиётлар ва илмий 
нашрларда турли хил таърифлар келтирилган. Мисол учун, Ўзбекистон 
Республикаси фанлар академиясининг академиги, иқтисод фанлари доктори, 
профессор 
С.С. 
Гулямовнинг 
“Рақамли 
иқтисодиётда 
блокчейн 
технологиялари” номли ўқув-қўлланмасида рақамли иқтисодиётга қуйидагича 
таъриф берилган: 
“Рақамли (электрон) иқтисодиёт бу – ахборот, жумладан, 
шахсий ахборотдан фойдаланиш ҳисобига барча қатнашчиларнинг 
эҳтиёжларини максимал даражада қондириш унинг ўзига хос хусусияти бўлган 
иқтисодиётдир”
1
.
Бундан ташқари Россия Миллий тадқиқот университети Иқтисодиёт олий 
мактабининг Иқтисодиёт ва жамият ривожланиш муаммолари бўйича XX Апрел 
халқаро илмий конференцияга бағишланган маърузасида 
“Рақамли иқтисодиёт 
– рақамли технологиялар ва уларга боғлиқ ҳолда маҳсулотлар ва хизматларни 
1
С.С. Гулямов, Р.Ҳ. Аюпов, О.М. Абдуллаев, Г.Р. Балтабаева. Рақамли иқтисодиётда блокчейн технологиялар. 
Т.: ТМИ, “Иқтисод-Молия” нашриёти, 2019. 32-бет 

---

941 
яратиш, тарқатиш ва улардан фойдаланиш бўйича фаолият” 
деб 
келтирилган
1
. 
Хулоса сифатида шуни айтиш мумкинки, рақамли иқтисодиёт бу рақамли 
ҳисоблаш технологияларига асосланган иқтисодиётни назарда тутиб, унинг 
жадал ривожланишига мамлакатларнинг ахборот коммуникациялари соҳасидаги 
мавжуд устуворликлари (интернет тезлиги, ушбу соҳадаги кадрлар салоҳияти, 
киритилаётган инвестиция ҳажми ва ҳ.к.) қай даражада тараққий этганлигига 
боғлиқ саналади. 
Бу борада мамлакатларнинг қанчалик устуворликларга эга эканлигини бизга 
Глобал боғланганлик индекси 
(GCI – Global Connectivity Index)
кўрсатиб беради. 
Ушбу индекс 2014 йилдан буён Huawei компанияси томонидан эълон қилиниб 
келади. Индекс бўйича тўплаган балларига қараб мамлакатлар 3 та гуруҳга: 23-
39 балл – бошланғичлар 
(starters),
40-64 балл – қабул қилувчилар 
(adopters)
ва 
65-85 – етакчилар 
(frontrunners)
гуруҳига бўлинади. Ушбу мамлакатлар 
ҳиссасига глобал ЯИМнинг 95 фоизи тўғри келади. Ўтган 2019 йилда жами 79 та 
мамлакат Глобал боғланганлик индекси рўйхатига киритилди. Қуйидаги 
жадвалда энг юқори ўринларни эгаллаган мамлакатларнинг кўрсаткичларини 
келтириб ўтамиз: