Ўсимликлар морфологияси ва

пиёз анзур)ни солиштирма морфологик жиҳатдан ша
ўзгарган (метаморфозага учраган) новдалардир.
Ўсимлик органларининг шакл ўзгариши деган ғо
биринчи бўлиб фанга киритган олим И. В. Гётедир. Ун
1798 йили “Ўсимликлар метаморфози” асари нашр эт
ди. Бу асарида уруғпалла гулбарг (гулкоса, гултож), ч;
чи, уруғчи кабилар оддий вегетатив (лот. вегетатиу
ўсиш) баргнинг шакли ва функцияси ўзгаришидан ке
чиққан деган ғояни илгари сурди. XIX аерда ўсимли
сақлаб турувчи вегетатив органларни поя, барг, илд]

---

ажратганлар. Ўша даврда бу органларнинг келиб чиқиши
тўғрисида аниқ бир фикр ҳам бўлмаган. Фақат XX аерда
риниофитлар аниқлангандан сўнг илдиз, поя ва барг ди­
хотомик тармоқланмаган теломдан ривожланганлиги маъ­
лум бўлди.
Телом назариясига биноан ўсимликларнинг эволюци­
он тараққиётида теломнинг 
ст ер и л и за ц и я
(лот. с т е р и -
л и е — меваеиз наелланиш) натижасида вегетатив шохча
ёки 
к у а л о и д
(юнон к у а л о с — новда (поя), э д о с — туе,
қиёфа) ҳосил бўлган. Куалоиднинг учки шохчасида спо-
ранги ва остида 
р и зо и д
ёки 
р и зо м о и д
(юнон, р и з а — ил­
диз, э д о с — туе, қиёфа) ҳосил бўлган. Теломнинг диф-
ференцияланишидан ер устки спорофитидан дастлабки ди­
хотомик шохланиш, ер остки қисмидан — ризомоидин
(ҳақиқий илдиз) тараққий этган.
Бинобарин, эволюция жараёнида даставвал новда, ун­
дан кейин илдиз ривожланган. Кейинчалик новдадан кур-
так, барг; илдиздан эса илдиз тукчалари ва ён илдизлар
тараққий этган. Учки хужайра (ўсиш нуқтаси) билан асос