Ichki kasallikiar

4 .1 5 . Siydikning solishtirm a o g fcirligini aniqlash
Siydikning solishtirm a o g irlig i u r o m e tr asbobi 
b ila n a n iq l a n a d i . Q u la y b o l i s h i u c h u n ikkita 
u r o m e trd a n foydalaniladi. U la rd a n biri 1000 dan 
1025 g a cha, ikkinchisi 1026 d a n 1050 darajagacha 
b o l i n g a n . Solishtirm a o g l r l ik n i aniq la sh d a siydik 
silindrga quyiladi va unga avval kichik darajalarga 
b o l i n g a n u r o m e t r solinadi. U silin d r devoriga 
tegmay suzib yurishi kerak. Bunda tekshirilayotgan 
siydikning pastki meniski u ro m e trn in g qaysi da ra - 
jasiga t o ‘g ‘ri kelishi aniqlanadi.
Shu daraja ustunidagi raqam siydikning solish­
t ir m a o g l r l ig i n i k o ‘rsatadi. A gar kichik belgili 
u r o m e tr siydikka solinganda, uning b u tu n shkalasi 
siydik yuzasidan yuqoriga joylashsa, bu hoi m azkur 
siydikning solishtirm a o g irlig i 1025 d a n yuqori 
ekanligini ko ‘rsatadi.
Bunday h olda shu siydikka silindrga 1026 dan 
1050 darajaga b o l i n g a n u r o m e tr tushiriladi. A w a l-
gidek siydikning solishtirma ogirligi u ro m e tr shkalasi raqami turgan 
pastki m enisk b o ‘yicha aniqlanadi.
1000
1005
1 0 1 0
1015
1 020
1025
1030
1035
1040
1045
1 050
7-rasm .
U ro m e tr.
4 .1 6 . Siydikdagi oqsil miqdorini aniqlash
Oqsil m iqdori R oberte-S tolnikov usuli bilan aniqlanadi. Bu 
usul G e lle r sinam asiga, y a ’ni tarkibidagi oqsil b o l g a n tekshi- 
riluvchi suyuqlik bilan nitrat kislota chegarasida oqsil halqasi paydo 
b o lis h ig a asoslangan, 3 - m in u tn in g oxiriga kelib paydo b o l g a n
yupqa, a m m o ro by-rost ko 'rin ib turadigan halqa tekshirilayotgan 
siydikda 0,033 g/1 oqsil borligini k o ‘rsatadi. 1—2 ml nitrat kislota 
ustiga filtrlangan siydik qatlam qilib ohista tushiriladi.
Siydik qatlam qilib tushirilgandan keyin 2 m in u td a n ertaroq 
oqsil halqasi paydo b o ls a , siydikni suv bilan suyultirish kerak. S u y u l ­
tirilg a n siydik q a tla m qilib t u s h ir ilg a n id a 2 - m i n u t b ila n 3-minut
74

---

orasida halqa hosil boMishi topiladi. Oqsil m iqdori 0,033 g/l.ni 
s u y u ltiris h d a ra ja s ig a k o lp a y tir is h y o ‘li b ila n h iso b la b c h iq a -
riladi.
Hozirgi vaqtda oqsil konsentratsiyasini fotoelektrokolorimetriya 
y ordam i bilan aniqlash keng rusum b o l m o q d a . Buning u c h u n
sulfosalitsilat kislota bilan q ilinadiga n s in a m a d a n foydalaniladi 
(1,25 ml filtrlangan siydikka 3 % sulfosalitsilat kislotadan 5 ml.gacha 
q o ‘shiladi) va loyqalanish darajasi fotoelektrokolorim etrda o ‘lcha- 
nadi. Konsentratsiyasi m a ’lum boMgan oqsil u c h u n oldidan tuzilgan 
egri chiziqqa qarab hisob qilib chiqiladi.
Oqsilni aniqlash.
Normal siydikda oqsil amalda boim aydi. Siydikda 
o q sil boMishi p r o t e i n u r i y a d e b a ta l a d i (yoki a lb u m in u r i y a ) . 
Proteinuriyalar buyrakka a lo q a d o r boMmasdan, siydik chiqarish 
yoMlarining shikastlanganligiga bogMiq boMishi m u m k in . Buyrakka 
a lo q a d o r proteinuriyalar ularni keltirib chiqargan sabablarga qarab, 
f u n k s i o n a l ( a l i m e n t a r , s o v u q q a , h a y a j o n l a n i s h g a , j i s m o n i y
z o briqishga, d im la n is h g a a lo q a d o r ) p r o te in u riy a bilan org an ik
proteinuriyalarga (nefritlar, nefrosklerozlar) boMinadi. Buyrakka 
alo q a d o r boMmagan proteinuriyalar siydik chiqarish yoMlari, jinsiy 
organlar, prostata bezining yalligManishi jara yonla rida k o ‘riladi.
S iy d ik d a g i o q s iln i a n iq l a s h u c h u n q i l i n a d i g a n s in a m a n i
q o ‘yishdan avval, siydikni ju d a tiniq boMguncha filtrdan oMkazish 
zarur.
Azot kislotali sinam a -p ro b irk a g a 2—3 to m c h i konsentrlangan 
az o t kislotasi quyiladi, s o ‘ng tekshirilayotgan siydik pipetkaga 
olin ib , p r o b ir k a devori b o ‘ylab a z o t kislotasiga sekin to m izilad i. 
0,3 m iq d o rd a oqsil boMgan taqdirda 2—3 m in u td a n s o ‘ng azot 
kislotasi boMadi. Agar tekshirilayotgan siydikda oqsil k o ‘p m iqdorda 
boMsa, qalin oq halqa siydik kislotaga tegishi bilan paydo boMadi.