c h u n k i ta la m u s g a im p u ls y e tk a z ib b e ra d ig a n a f f e r e n t to la la rd a n
retik u ly ar form atsiyaga b ir talay k o llaterallar chiqadi. B undan tashqari,
re tik u ly a r fo rm a tsiy ag a m iy ach ad an , p o 's tlo q ostid ag i g an g liy la rd a n ,
lim b ik siste m a d a n v a k atta y arim sh a rla r p o ‘s tlo g ‘idan
im p u lsla r kelib
turadi. R etikulyar form atsiya katta yarim sharlar p o ‘stlo g ‘iga katta ta ’sir
k o 'rs a tis h va u ning fao llik darajasin i saqlab tu rish bilan birga, o 'z in i
ham m iy a p o ‘s tlo g ‘idan keluvchi im p u lsla r d oim o id o ra etib turadi.
R etikulyar form atsiya p o 'stlo q ostidagi y adrolarga va gipotalam usga
cham barchas b o g 'liq . R etikulyar form atsiyaning o 'rta m iyadagi b a ’zi
qism lariga ta ’sir etilganda, xuddi shuningdek g ipotalam usning dorsal
qism i, p o'stlo q osti yadrolari va lim bik sistem a ta ’sirlanganda hayvonning
x u lq -atv o rig a bevosita aloqador b o 'lg a n b a ’zi o 'x sh a sh
effektlar kelib
chiqishi buning dalilidir. K alam ushlar bosh m iyasining turli sohalari -
gippokam p, gipotalam usning dorsal qism i v a o 'rta m iyaga elektrodlam i
su ru n k a sig a k iritib q o 'y g a n J.O ld s tajrib alari fav q u lo d d a ibratlidir.
Elektrodlar stim ulyatorga ulab qo'yilgan. K alam ush richagni oyoq panjasi
bilan bosib stim ulyatom i ishga sola olardi. K alam ush richagni tasodifan
b o s ib m iy a n in g m u a y y a n s tr u k tu r a l a r id a q is q a m u d d a tli e le k tr
tebranishini vujudga keltirgach, richagni m untazam bosib, o 'z m iyasining
m a rk a zla rig a ta ’sir eta b o sh lag an lig i ek sp erem e n td a m a ’lum b o 'ld i.
E lektrodlar gipotalam usning dorsal qism i yoki o 'rta
m iyaning retikulyar
form atsiyasiga yaxshi joylashtirilgan b o ' Isa, kalam ush boshqa har qanday
faoliyatdan vos kechib v a ovqat bilan ishi b o 'lm a y richagni soatiga 8000
m a rta g a c h a b o sa v e rd i. E le k tro d la r b osh m iy a n in g y u q o riro q d a g i
b o 'lim larig ajo y lash tirilg an id ao 'zig a -o 'z i ta ’sir etish chastotasi kam aydi.
Bu ta jribalarga asoslanib, hayvon m iyasining m uayyan strukturalariga
ta ’sir etilganda q andaydir m usbat reaksiyalar kelib chiqadi, ulam i shartli
ravishda «qanoat» yoki «rohat reaksiyalari» deb atashadi.
E le k tro d lar g ip o ta la m u sn in g m edial q ism id a turg an b o 'ls a , o 'z ig a -
o 'z i t a ’sir etish ch a sto tasi h ay v o n n in g ta jrib a d a n old in o ch b o 'lg a n ig a
y o k i m i r i q i b o v q a t y e g a n i g a q a r a b o 'z g a r d i . E l e k t r o d l a r
g ip o ta la m u sn in g lateral q ism ig a k iritilg a n b o 'ls a , o 'z ig a - o 'z i t a ’sir
etish c h a sto ta si jin s iy g o rm o n la r k iritilg a c h k u c h a y ib ,
k a s tra tsiy a
(bichish)dan keyin kam aydi. O 'z ig a -o 'z i ta ’sir etish tajribalarida yuzaga
c h iq a d ig a n r e a k s iy a l a r o v q a t r e f le k s la r ig a y o k i s h a r ts iz j i n s i y
re fle k s la rg a b o g 'liq e k a n lig i y u q o rid a g i m a ’lu m o tla rd a n k o 'rin ib
tu rib d i. Bu re fle k s la r k a tta y a rim sh a rla rn in g lim b ik tiz im i, p o 's tlo q
o stid a g i y ad ro la r, re tik u ly a r fo rm a tsiy a va g ip o ta la m u s
ish tiro k id a
y u z a g a keladi.
124
E le k tro d la r o raliq m iy a n in g d o rsal q ism ig a yoki g ip o ta la m u sn in g
v en tro -m e d ia l y a d ro sig a k iritib q o ‘y ilg a n d a b o sh q a c h a re a k siy a la r
ro ‘y berdi. Bu holda hayvon bir m arta o ‘z ig a -o ‘zi ta ’sir etgach richagga
te g m a y d ig a n b o ’lib, qoldi. B u n d ay t a ’sir sa lb iy e m o tsiy a la rg a sabab
b o ’ldi. M u sh u k m iy a sin in g shu so h a sig a t a ’sir e tilg a n d a u g ’az ab g a
k elib , y o n id a g i h a y v o n la rg a c h o v u t so la v erd i.
R e tik u ly a r f o rm a ts iy a o ra liq m iy a m a rk a z la r i, p o ’s tlo q
o sti
y a d ro la ri v a lim b ik sis te m a b ila n b irg a lik d a x u lq -a tv o rn in g sh a rts iz
re fle k to r, in s tin k tiv re a k s iy a la rin i y u z a g a c h iq a ris h d a q a tn a sh u v i
y u q o rid a g i ta jrib a la rd a n k o ’rin ib tu rib d i. B u re a k siy a la rn in g y u z a g a
c h iq ish i n a tija s id a o rg a n iz m n in g h a y o t u c h u n
m u h im e h tiy o jla ri
q o n d i r i l a d i , b u e h t i y o j l a r e s a h a y v o n l a r x u l q - a t v o r i n i n g
ra g ’b a tla n tiru v c h i (m o tiv a tsiy a ) sa b ab la ri sifa tid a m u h im d ir. A m m o
p o ’stlo q o stid a g i y a d ro la rg a yoki m iy a o ’z a n ig a t a ’sir e tish u stid a g i
ta jr ib a la r g a m iy a n in g sh u b o ’lim la ri x u lq - a tv o r d a hal q ilu v c h i
a h a m iy a tin i is b o t e ta d ig a n d a lil d e b q a ra s h y a r a m a y d i, c h u n k i
m a r k a z iy n e r v s i s t e m a s i n i n g p a s t r o q d a g i b o ’ li m l a r i y u z a g a
ch iq arad ig a n rea k siy alarn i k a tta y arim sh a rla r p o ’stlo g ’i
n az o rat qilib
tu rad i.
O d a m d a m u r a k k a b n e r v f u n k s i y a l a r i k a t t a y a r im s h a r l a r
p o ’s tl o g ’ig a k o ’c h g a n lig i, y a ’ni
Do'stlaringiz bilan baham: 
