R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

havoning 
tovush
paychalariga urilish 
natijasida 
hosil boMgan ovozning 
og‘iz
t o ‘shlig‘ida to'siqqa uchramay 
chiqishidan vujudga keladigan
tovush tipi» invariant xossasiga eg a . Bu mohiyat 6 ta unli fonema
uchun ham am al qiladi. 
Biroq bu mohiyat ostida birlashgan
fonemalar o‘zaro zidlanib, kichik guruhlar hosil qiladi. [/] va [«]
«yuqori tor» belgisi bilan- «o‘rta keng» xossasiga ega 
[e\ va [o \
hamda «quyi keng» xossasiga ega 
[<
3
]
va 
[0
]
fonemalar guruhlariga
qarama-qarshi turadi. Yoki «lablanmagan» belgisiga ega [/], 
[e\,
[a]
fonemalari guruhi «lablangan» belgisiga ega [«], [o'], 
[o] guruhiga
qarama-qarshi turadi. 
O'z navbatida [/], 
[e],
[
e\ guruhi a ’zolari
o ‘ziga xos belgilari asosida o ‘zaro zidlanadi.
Tilshunoslikda 
fonologik 
ziddiyatning 
har 
xil 
tur 
va
ko‘rinishlari farqlanadi. 
N . S.Trubetskoy «Fonologiya asoslari»
asarida fonologik ziddiyatni uch asosga ko‘ra tasniflaydi:
1. 
Fonologik ziddiyatning ziddiyat tizimiga munosabatiga ko‘ra
tasnifi. Bunda ziddiyat bir o 'lch o v li va ko‘p o ‘lchovli, muntazam
va ajralgan ziddiyatga bo‘linadi. B ir o ‘lchovli ziddiyatda fonemalar
1
55

---

bir belgi asosida zidlanadi. Masalan., [/] va [«] fonemalaridan biri
lablaamagan v a ikkinchisi lablangan bo‘lib, bunda ular bir belgi -