R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

tilshunoslikning 
boshqa 
sohalaridan 
farqli 
oiaroq, 
nafaqat
o ‘rganishi manbaining funksional tomonini, balki nutq tovushini
hosil qiluvchi talaffuz apparatini, shuningdek, ulaming akustik
xossasini va til egalari tom on id an qabul qilinish jihatlarini ham
tekshiradi. 
Fonetikada tilshunoslikning 
boshqa fan 
sohalari,
adabiyotshunoslik, fiz io lo g iy a , fizika, psixologiya kabi fanlar bilan
aloqasi yanada yaqqol n a m o y o n bo‘ladi. Bu fanlardan farqli
53

---

o ‘la r o q , 
fonetika tovushga so ‘z , q o ‘sh im ch a va gapga m oddiy
q i y o f a b e r u v c h i til tizim i unsuri sifatida qaraydi.
F onetik a nutqdagi tovush o ‘zgarishlari va almashinishini, urg‘u
va lining turini ham o'rganadi.
Fonetikani 
o'rganish 
imlo 
(orfografiya), 
to‘g‘ri talaffuz
(or~foepiya) m e’yoriiii yaxshi o'zlashtirib olislida, adabiy va dialektal
talaffuz farqlarini aniqlashda, logopediya va surdopedagogikada
n u tq iy
nuqson 
diagnostikasi 
va uni bartaraf etishda 
katta
ah am iy a tga ega. Fonetika yutuqlari aloqa vositalarini tekshirish va
u la r samaradorligini oshirishda hamda nutqni avtomatik aniqlashda
mLihim r o l o ‘ynaydi.
Fonetikaning turlari. 
Fonetika, awalo, umumiy, xususiy va
q iy o siy fonetikaga ajraladi.
Umumiy fonetika. Inson talaffuz apparatining imkoniyatidan
k e lib chiqqan holda nutq tovushi hosil qilishning umumiy shartlari
(m a sa la n , hosil bo‘lish o ‘rniga ko'ra lab, til, bo‘g ‘iz undoshlarining