R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

M asala n (14-jadval):
14-fadval
Fonema
Unli
Undosh
Yuqori t o r
0 ‘rta
keng
Quyi
keng
Lab
Til
Bo‘g‘iz
kabi.
T a s n if asosini taniash muhim. Chunki biror tízimni turli
asosda t a s n i f qilish har xil natija beradi. Masalan, undosh fonemani
ovoz va shovqinning ishtirokiga ko‘ra jarangli va jarangsizga, hosil
bo‘lish c»‘rniga ko‘ra lab, til, bo‘g‘iz undoshiga ajratish mumkin.
L iso n iy tasnif tasniflanayotgan birliklarning ichki, substansial
belgilariga 
ko‘ra yoki 
muhim 
bo‘lmagan 
zohiriy- xossasiga
asoslangan b o ‘lishi mumkin. Shu boisdan tabiiy yoki yordamchi
tasnif faxqlanadi. Tabiiy tasnifda lisoniy birlikning ichki, barqaror
belgilariga asoslaniladi. Yuqorida tabiiy tasnifga misollar keltirildi.
Y o rd a m ch i tasnifda birlikning ontologik boimagan xossasini
bildiruvchi belgilariga tayaniladi. Masalan, «so‘z;larning bo‘g ‘in
sonlariga. ko‘ ra tasnifi (bir bo‘g ‘inli, ikki bo‘g‘inli va ko‘p bo‘g ‘inli
so‘z la r )» , «unlilarning tilning gorizontal holatiga ko£ra tasnifi» va h.
X a s n if izchilligi 
-
substansial yondashuvning asosiy 
ta lab la rid an biridir.
52

---

FONETTKA-FONOLOGIYA
Fonetika va fo n o lo g iy a n in g o ‘rganish manbai, predmeti, tnaqsad
v a vazifalari
Tilning fonetik s a t h i x u s u s id a . Lisoniy 
sath sirasida fonetika
eng kich.ik tashkil e tu v c h i va boshqa sathlar birliklari 
uchun
rroddiy asos bo‘luvchii birlilcni beradigan sath sifatida ajralib turadi.