Mustaqillik yillarida O‘zbekistonda bozor munosabatlariga asoslan- gan

O‘zgaruvchan narxlar strategiyasi. 
O‘zgaruvchan narxlar ko‘proq 
bozorda, individual bitimlar tuzilganda, uchraydi. O‘zgaruvchan narxlar 
zargarlik, osori atiqa (antikvar) buyumlar sotiladigan do‘konlarda 
foydalaniladi. Bunday narxlardan, shuningdek, sanoatga mo‘ljallangan 
(sanoat tovarlari) tovarlarda ham foydalaniladi. Masalan, mashina va 
uskunalarning lizing bozorlarida bir xil narx bo‘yicha tuziladigan 
shartnomalar kamdan kam uchraydi. Bu strategiyaga muvofiq korxona- lar 
xaridorning savdolashishga qodirligiga yoki ularning xarid kuchiga bog‘liq 
holda bitta tovar yoki xizmatning narxini o‘zgartiradi. Savdolashishni 
biladigan xaridorlar buni bilmaydiganlarga nisbatan kamroq pul to‘laydilar. 
Zamonaviy raqobatli bozorlarda korxonalar o‘zgaruvchan narx strategiyasini 
yanada ko‘proq o‘tkazadilar. 
Imtiyozli narxlar strategiyasi
. Bu strategiyaning mohiyati shundaki, 
sotuvchi (masalan universamda) eng xaridorgir tovarga me’yordagi 
bahosidan, hatto tannarxidan arzonroq narx belgilaydi. Savdo uchun bunday 
strategiyaning maqsadi – xaridorlarni ular ushbu arzon tovar bilan bir qatorda 
yana boshqa tovarlarni ham normal narxda sotib olish umidida do‘konga jalb 
etish, ishlab chiqaruvchilar uchun esa 
– 
hamma assortiment guruhiga xaridorlar qiziqishini orttirish. Do‘konlar bu 
strategiya bilan o‘z tovar aylanmalarini sezilarli orttirishga erisha- dilar. 
Zarar ko‘rayotgan yetakchi qo‘yilgan maqsadini realizatsiya qilishi 
uchun tanlangan tovar narxlarga nisbatan o‘ta ta’sirchan odamlar tomonidan 
tez-tez xarid qilinadigan bo‘lishi kerak. Tovarni narxi oson eslab 
qolinadiganini (shakar, sut) tanlash lozim. Xaridorlar xaridlarini qaytara 
borib (bir narsani bir necha marta xarid qilib), shu do‘konga kelishga 
o‘rganib qolishi mumkin. Biroq shuni ham e’tiborga olish kerakki, tanlangan 
tovarlarni juda uzoq vaqt pasaytirilgan narxlarda sotish xaridorlarning 
bunday narxlar normal (tabiiy), deb qabul qilishiga olib kelishi mumkin. 
Imtiyozli narxlar strategiyasi uzoq vaqt uchun to‘g‘ri kelmasligi ana shundan 

---

253 
kelib chiqadi. 
Raqobat sharoitiga mo‘ljallangan narxlar strategiyalari quyidagilar- ni 
o‘z ichiga oladi: