Mustaqillik yillarida O‘zbekistonda bozor munosabatlariga asoslan- gan

3.
 
Yetuklik bosqichi
. Bu bosqichda tovar yirik partiyalarda tako- 
millashgan texnologiyalar bo‘yicha yuqori sifat bilan ishlab chiqariladi. Bu 
bosqichda ko‘pgina ishlab chiqaruvchilarda sotilmay qolgan tovarlarning 
zaxiralari to‘planib qoladi, oqibatda tovarlarning sotilishi kamayadi. Natijada 
raqobat keskinlashadi. Raqobatchilar tovarlarni ko‘proq past narxlarda 
sotishga harakat qiladi. Reklama kuchaytirilib, tovarlarning yaxshilangan 
variantlarini ishlab chiqarishga mablag‘lar sarflanadi. Bularning hammasi 
foydaning kamayishini keltirib chiqaradi. Eng kuchsiz raqobatchilar 
kurashdan chetga chiqa boshlaydilar. Tar- moqda faqat mustahkam o‘rin 
egallagan raqobatchilargina qoladi. Marketing xizmati tovarning hayotiylik 
davrini uzaytirish, sotish hamda foydaning kamayishiga yo‘l qo‘ymaslik 
uchun tovar, bozor va marketing kompleksini modifikatsiyalash usullarini 
izlashi kerak bo‘ladi. 
Yetuklik (Voyaga yetish) bosqichi – 
ishlab chiqarish quvvatidan 
keragidan ortiq barqaror foydalanish va to‘la ko‘rib chiqilgan texno- 
logiyalar ishlatilishi bilan bog‘liq. 
Yetuklik (Voyaga yetish) bosqichi xususiyatlari – 
katta partiyada 
ishlab chiqarish (to‘la quvvat), mukammal texnologiya, izlanish va 
rivojlantirish. 
Qilinishi kerak – 
assortiment (tur, modifikatsiya)ni ko‘paytirish, yangi 
bozor kashf qilish kerak (jumladan, eksport), xaridorlarni yanada 

---

206 
jalb qilish (yangicha reklama), yangi segmentlarni topish (iste’molchilar 
guruhi). 
4.
 
Chiqish bosqichi
. Qanday holat yuz bermasin, baribir ma’lum 
vaqtdan so‘ngra tovarning sotilishi pasaya boradi. Tovar sotilishining 
pasayishi ba’zan tezlik borsa, ba’zi hollarda sekinlik bilan bir tekis boradi.