Н. Қ. ЙЎлдошев, Г. Э. Захидов

1.3. Ўзбекистонда бошқарувнинг ривожланиши 
 
Ўзбекистонда иқтисодий жараѐнларни бошқариш чуқур тарихий 
томирларга эга. Юқорида айлгандек, бошқарув фан сифатида шакллангунга 
қадар даврларда ҳам ушбу жараѐннинг туб моҳияти ва мазмунини тушунган 
ва амалиѐтда қўллаган турли хилдаги мураккаб кишилар гуруҳига 
муваффақиятли равишда ра
ҳ
барлик қилган, ўз тажриба ва нуқтаи 
назарларини келажак авлодга мерос сифатида қолдирган буюк шахслар 
бўлганки, уларни ўрганиш ҳозирги замон бошқарув фанини ривожланишига 
самарали таъсир кўрсатади. Ана шундай шахслардан Ал- Хоразмий, Абу 

---

19 
Наср Фаробий, Абу Али ибн Сино (IX-Xасрлар), Юсуф Хос Хожиб (XI-
XIIасрлар), Амир Темур, Низомулмулк (XIII-XIYасрлар), Заҳриддин 
Муҳаммад Бобур, Алишер Навоий (XYасрлар)нинг бошқарувга оид асарлари 
бугунги кунда ҳам қўлланма бўладиган кўрсатмалар ҳисобланади. Масалан, 
”Қутадғи билик”, “Темур тузлуклари” ва бошқалар. 
Ўзбекистон Республикаси ташкил топгандан буѐн ўтган 20 йил ичида 
бозор ислоҳатларига оид қабул қилинган қонунлар, Президент фармонлари 
ва қарорлари Вазирлар Маҳкамасинингқарорлари мамлакатимизда бозор 
механизмларини иқтисодиѐтига жорий этишга қаратилган. Ўзбекистон 
иқтисодиѐтини Президент Ислом Каримов асослаб берган тамойиллар 
асосида 
бозор 
муносабатларига 
ўтказиш 
бозор 
механизмларини 
шакллантириш дастури бир қатор мамлакатларда “Ўзбек модели” деб 
эътироф этилди. Ушбу модель жаҳон молиявий-иқтисодий инқирозига дош 
бериб, мамлакатимизни барқарор ривожланиши учун мустаҳкам пойдевор 
яратди. 
1.4. Менежментнинг хорижий моделлари 
 
Менежментни мавжуд бўлиши даврида кўпгина хорижий мамлакатлар, 
ўзларининг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олиш билан, саноат, қишлоқ 
хўжалиги, савдо ва бошқа соҳаларда бошқарувнинг назарияси ва амалиѐти 
соҳасидаги кўпгина маълумотларни тўплаганлар. 
Бу тўпланган тажрибаларни ўрганиш ва улардан фойдаланиш, 
менежмент моделларини шаклланишининг жаҳон тажрибаси (аввало Япония 
тажрибаси) шундан дарак берадики, бошқарув моделларини битта ижтимоий 
маданий муҳитдан бошқасига қўшилишнинг амалда иложи йўқ. 
Менежментнинг хусусий моделини яратишда мулкчиликнинг тури, давлат 
қурилишининг шакли ва вужудга келган бозор муносабатларининг пишиб 
етилиши каби омилларнинг таъсирини ҳисобга олиш зарур. 

---

20