«сарайшық» мемлекеттік тарихи-мәдени музей-қорығы атырау облысы білім беру басқармасының Әдістемелік орталығЫ

Ақшадыра қорымы. 
Жарсуат ауылынан солтүстікке қарай – 39 км. Қорым құрамына мавзолей, 
құлыптастар, қоршаулар кіреді. Ескерткіштер тас қашау өнерінің озық үлгілеріне 
жатады. 
Атан қорымы. 
Құрылыс ауылынан солтүстік – шығысқа қарай 3 км. Құлпытастар құмды – 
әктас қашалып жасалған. Қорымда барлығы 10 объекті бар. Олардың биіктігі 1 
метрден 2 метрге дейін. Қорымда төртбұрышты құлыптастар мен бірге дискілі 
құлыптастарда бар. 
Дәрі қорымы. 
Жарсуат ауылынан солтүстік – шығысқа қарай 44 км. Қорымда 100 шақты 
дәстүрлі ескерткіштер бар. Құлпытастардың көпшілігінің жоғарғы жағы 
дөңгеленген. Қорымдағы құлпытастардың бастыс, оңтүстік, шығыс бөлігінде 
араб жазулар жазылған. Араб жазуларының астында Беріш руының таңбасы 
салынған. 
Дүр қорымы. 
Индер кентінен оңтүстік – шығысқа қарай 49,9 км. Ескерткіштер батыс 
Қазақстандағы тас қашау өнерінің озық үлгісі болып саналады. Құлпытастар 
құмды әктастан жасалған. Сырты лакталған тәрізді. Көпшілігінде «қошқар мүйіз» 
оюы, «түйе табан» өрнектері, «жапырақ» тәрізді белгісі бар және араб жазулары 
жазылған. 
Қосай қорымы. 
Құрылыс ауылынан оңтүстік – шығысқа қарай 3 км. Бұл қорымның бес 
құлпытас арнайы паспортталуға ұсынылған. Құлпытастар тегіс және қырлы 

---

201 
пішінде, әсем өрнектермен безендірілген. Барлық құлпытастарда араб жазулары 
бар. Құлпытастың біреуі дөңгелек пішінде. Құлпытас латын әріптермен 
жазылған. Астыңғы жағында кіші жүздің белгісі салынған. 
Ханша қорымы. 
Жарсуат ауылынан солтүстік – шығысқа қарай 45 км. Қорым құрамына 
мазар, құлпытастар және қоршаулар енеді. Құлпытастар құмды – әктастан 
жасалған, тегіс және қырлы. Араб әріптерімен жазылған. Әсем өрнектермен, 
әртүрлі пішіндермен өрнектелген. № 1 құлпытаста шәйнекпен самаурын бейнесі 
бар. Астында екі кесе мен поднос бейнеленген. 
Индер ауданы бойынша 8 археология ескерткіші анықталған. Олардың 
ішінде ерте темір дәуірінің адамдары жерленген қорғандардың саны – 6. Олар 
Өрлік селосының маңында кездеседі. Жарсуат ауылының оңтүстік шығысына 
қарай 19 шақырымында Қылыш қорғаны да бар. Индер поселкесінен оңтүстік 
шығысқа қарай 16 шақырым жерде орналасқан ерте темір дәуіріне жататын 
патшалық Қызыл қабақ қорғаны анықталды. Құрылыс селосының солтүстік 
бағыттағы 10 шақырым жерден орта ғасырлық елді мекеннің орны табылған. Бұл 
Алтын Орда мекені.