M. T. Asqarova, G‘. E. Zaxidov, L. F. Amirov

Sp + Sg + Sx = (Y + TR + N –T ) -C + (T – TR – N )) - G + (-Xn) 
yoki 
Sp + Sg + Sx = Y - C - G – Xn S = C + I + G +Xn - C - G - Xn S = I 
Demak, iqtisodiyotdagi investitsiya xarajatlari nafaqat ichki 
jamg‘armalar hisobiga, balki tashqi dunyo jamg‘armalari hisobiga ham 
amalga oshirilishi mumkin. Mamlakatda investorlarga kafolatlangan 
yuqori foyda olishi uchun yaratilgan shart-sharoitlar xorijiy investorlar 
oqimining o‘sishiga olib keluvchi muhim shartlardan biridir 
2.4-jadval 
O‘zbekiston iqtisodiyotida jamg‘arma va investitsiyaning 
muvozanat tahlili, YaIMga nisbatan foizda
22 
.
 
Yil 
Jamg‘arma 
(S) 
Investitsiya 
(I) 
Muvozanat 
S=I 
Sof jamg‘arma 
(2 ust. - 3 ust.) 
1 
2 
3 
4 
5 
2011 
31,7 
22,5 
 
 
S>I 
9,2 
2012 
24,4 
22,9 
1,5 
2013 
26,2 
23,2 
3,0 
2014 
23,5 
23,3 
0,2 
2015 
27,1 
24,4 
2,7 
2016 
25,1 
24,1 
1,0 
2017 
30,1 
22,6 
7,5 
 
Keynschilar fikriga ko‘ra, 
S= I 
ayniyatga bozor mexanizmlari 
vositasida tasodifan erishiladi, xolos. Chunki investorlar va 
jamg‘aruvchilarning rejalari o‘zaro mos kelavermaydi. Shu tufayli 

---

36 
davlat to‘g‘ri iqtisodiy siyosat yurgizib makroiqtisodiy barqarorlikni 
ta’minlashi shart. 
Qisqacha xulosalar 
 
Mamlakatning makroiqtisodiy holati ko‘rsatkichlar tizimi orqali 
baholanadi. Makroiqtisodiy tahlilda YaIM, YaMD, SIM, SMD, 
ShD, 
ShTD, 
YaMTD, 
S, 
S, 
INI,YaIM 
deflatori 
kabi 
ko‘rsatkichlardan foydalaniladi. 
YaIM –
mamlakat rezidentlari tomonidan ma’lum muddat 
davomida ishlab chiqarilgan pirovard tovarlar va xizmatlar bozor 
baholarining umumiy yig‘indisidan iborat. 
YaIMni hisoblashning ishlab chiqarish, yakuniy iste’mol va 
taqsimot usullari mavjud bo‘lib, ulardan dastlabki ikki turi keng 
qo‘llaniladi. 
YaIMni hisoblashda bir qiymatni ikki qayta hisoblashga yo‘l 
qo‘ymaslik uchun uni qo‘shilgan qiymatlar yig‘indisi ko‘rinishida 
hisoblanadi. Bu usul YaIMni hisoblashning ishlab chiqarish usuli 
deyiladi. 
YaIMni xarajatlar ko‘rinishida to‘rt guruhdagi xarajatlar - 
iste’mol, investitsiya, davlat xaridi va sof eksport xarajatlari 
yig‘indisi orqali hisoblanadi. 
Har uchala usulda hisoblangan YaIM ko‘rsatkichi hajmi 
statistik xatolar istisno etilganda o‘zaro teng bo‘ladi. 
Milliy 
hisobchilik 
tizimining 
barcha 
ko‘rsatkichlarini 
hisoblashning uslubiy bazasi bitta bo‘lgani uchun ularni o‘zaro 
taqqoslash imkoni mavjud. 
Makroiqtisodiy tahlilda YaIM ko‘rsatkichi bilan birgaYaMd 
ko‘rsatkichidan ham foydalaniladi. YaMD - mamlakat rezidentlari 
tomonidan, 
mamlakatda 
va 
mamlakat 
tashqarisida, 
ishlab 
chiqarishda ishtirok etish va mulkdan olgan boshlang‘ich 
daromadlari yig‘indisidir. 
Soddalik uchun YaIM yalpi ishlab chiqarish, YaMD esa yalpi 
daromad deb ham yuritiladi. 
Milliy ishlab chiqarish va daromad hajmining real o‘zgarishini 
aniqlash uchun baholar indekslaridan: YaIM deflatori va INI 

---

37 
ko‘rsatkichlaridan foydalaniladi.