Microsoft Word islom hazorasi ziyouz com doc

sizlarga o‘ldirilgan kishilar 
uchun ozod kishi muqobiliga ozod kishidan, qul uchun quldan, ayol kishi uchun 
ayoldan qasos olish farz qilinadi»
(Baqara surasi, 178-oyat).
Odamlarning barchasiga dinlari, irqlari, ranglaridan qat’iy nazar insoniy mukarramlikni 
isbot etgan paytda shariat bundan ham yuksaklikka ko‘tarildi. 
«Darhaqiqat, Biz Odam 
bolalarini aziz va mukarram qildik»
(Al-Isro surasi, 70-oyat). Odamlarning hayoti, 
e’tiqodi, ilm olishi va umr kechirishdagi barcha huquqlariga kafil bo‘lgan bu hurmat 
ularning barchasi uchun barobar edi. Odamlarning hammasiga istisnosiz bir xil darajada 
kafil bo‘lish davlatning majburiyati edi. Insonlarni mukofotlash va jazolash asoslari 
ularning zohir amallariga qarab emas, balki niyatlariga qarab bo‘lishini e’lon qilgan 
paytda shariat insoniy yuksaklikning bundan ham yuqori cho‘qqisiga ko‘tarildi. «Albatta, 
Alloh sizlarning suratlaringizga emas, balki qalblaringizga qaraydi». Demak, jazolash va 
mukofotlash boisi niyat ekan. «Albatta, amallar niyatlar bilandir. Va har bir kishi nimani 
niyat qilgan bo‘lsa, shu bo‘ladi». Allohning huzurida maqbul niyat bu – yaxshilik, 
odamlarga manfaat yetkazish va hech qanday moddiy g‘araz yoki tijoriy foydani 
ko‘zlamay, Allohning roziligini tilab qilingan niyatdir. 
«Parvardigoringizga ibodat 
qilib, yaxshilik qilingiz – shoyadki, najot topsangizlar»
(Haj surasi, 77-oyat).
Allohning roziligini tilab qilingan bu yaxshilikka undan naf ko‘rgan kishidan yaxshilik va 
haq talab qilmoq durust emas. «Va taomni suyub-xohlab tursalar-da, (o‘zlari yemasdan) 

---

Islom hazorasi. Ahmad Muhammad 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
14
miskin, yetim va yesirlarni taomlantirurlar. (Ular ayturlar): «Bizlar sizlarni yolg‘iz 
Allohning yuzidan taomlantirurmiz. Sizlardan (bu ishimiz uchun) biron mukofot va 
minnatdorchilik istamasmiz – kutmasmiz» (Inson surasi, 8-9-oyatlar). Allohga ibodat 
qilish, koinot qonunlariga bo‘ysunishda inson, hayvon, jonli-jonsiz, yer va falaklardan 
iborat olamlarning birligini tasdiqlaganda, shariat insoniy o‘ziga xoslikning eng yuqori 
cho‘qqisiga yetdi. Qur’on musulmondan namozining har rakatida: «Hamdu sano butun 
olamlar Xojasi, mehribon va rahmli Alloh uchundir», deb zikr qilmoqni talab etishi 
qanday ham go‘zal! Uni musulmon har bir namozida zikr qilishi kerak. Zero, u 
koinotning bir bo‘lagi, tom va shomil rahmat ila tavsiflangan yakka Ilohning maxluqi.
Bular Islom hazorasi va shariatining asoslari, odamlarga e’lon qilingan paytdagi 
insoniy o‘ziga xoslikning ko‘rinishlari edi. Unday bo‘lsa, Islom g‘olib bo‘lib, hukm 
yurgizgan paytda voqe’lik qanday bo‘lgan?