Microsoft Word analitik kimyo ruziyev

3.Dars 
о
 ’tish vositalari: 
Kation va anionlarning vodorod-sul’fidli tasnif bo’yicha maxsus 
ko’rgazmali qurollar. 
4. Dars 
о
 ’tish usuli sifatida tarqatma materiallardan foydalaniladi. 
5. Darsning mazmuni: 
Izlanadigan ionlarni xususiy reaksiyalardan foydalanib tekshirilayotgan 
eritmaning alohida ulushlaridan bevosita topish usuli, bo'lib-bo’lib tahlil qilish 
usuli deyiladi. Bunda qaysi ionni oldin qaysini keyin topishning ahamiyati yo'q 
va ionlarni guruhlarga ajratishning hojati yo'q. 
M:
NH
4
+
+
OH
-
→NH
3
+H
2
O 
(N.A.Tananaev yaratgan) 
Yetarli darajada ishonchli natija beradigan xususiy reaksiyalar bo'lmasa 
yoki ularning spesifikligini oshirishning iloji bo'lmaganda bo'lib-bo'lib tahlil 
qilish usuli bilan ayrim ionlarni topib bo'lmaydi. 

---

10 
Bunday hollarda ayrim ionlarni topishning ma'lum tartibini, ya'ni 
sistematik (tizimli) tahlil qilish tartibini ishlab chiqish zarur. Tahlil qatiy ketma-
ketlikka muvofiq amalga oshiriladi. Ionlar aralashmasi alohida guruhlarga 
bo'linadi, reagentlar qo'llab ayrim ionlar eritmadan ajratiladi. So'ng izlanayotgan 
ion xalal beruvchi omillar bo'lmagan sharoitda sifat reaksiyasi bilan aniqlanadi. 
M: Ca
2+
va Ba
2+
- ning sistematik tahlilini qarab chiqamiz: 
Ca
2+
ni aniqlash uchun eng seziluvchan reagent (NH
4
)
2
C
2
O
4
bo'lib, CaC
2
O
4
cho’kmasini hosil qiladi. Ammo bu reagent bariy ionlari bilan ham oq rangli 
cho'kma beradi. Shuning uchun oldin Ba
2+
ning borligini tekshirish va uni 
yo'qotish zarur. Buning uchun K
2
CrO
4
reagentidan foydalaniladi. Masalan: 
BaCrO
4
sariq rangli cho'kma. СаСrO
4
cho'kmaga tushsa ham bu cho'kma suvda 
yaxshi eriydi. Cho'kma yuvilib ajratib olinadi va eritmadan Ca
2+
aniqlanadi. 
Ca
2+
ni CaC
2
O
4
holida ajratilgach, Sr
2+
ionlari Na
2
SO
4
eritmasi yordamida 
SrSO
4
holida cho’ktiriladi. 
Sistemali tahlilda ionlar murakkab aralashmadan ayrim-ayrim holda emas, 
guruh-guruh qilib ajratiladi, bunda ularning guruh reagentiga ta'siridan 
foydalaniladi. Har qanday modda guruh regenti bo’la olmaydi. 
Guruh reagentiga qo'yiladigan talablar: 
1. U kationlarni amaliy jihatdan to'liq cho’ktirishi kerak. 
2. Keyingi tahlillarni o'tkazish uchun hosil bo'lgan cho’kma ishqor va 
kislotalarda oson eriydigan bo'lishi kerak. 
3. Ortiqcha qo'shilgan reagent eritmada qolgan ionlarni topishga halal 
bermasligi kerak