Mavzu. XVIII-XIX asrlarda yaponiyaning iqtisodiy rivojlanishi

8.2.
 
XVI-XVII asrlarda mustamlakachilik
 
◄
Mustamlakalardan foydalanishda savdo kompaniyalarning 
o'rni. 
XVII
asr boshi va o'rtalarida barcha mustamlakalarda 
ost- ind kompaniyalari
tashkil etildi 
(ingliz - 1600-1858 yy., golland 
-
1602-1798 yy., fransuz - 1664-1770 yy. va 1785-1793 yy.). Metropoliyalarning 
yirik savdogarlari va sanoatchilarini birlashtir- gan kompaniyalar o'z hukumatidan yangi yerlarni 
qo'shib olish, mustamlakalarda savdo olib borish maqsadida urush qilish mo- nopol huquqini 
oladilar. 
Mustamlakachilar daromadining asosiy manbasi Sharqda sanoat mahsulotlarini sotish 
emas, balki mustamlakachilik tovar- larini qayta sotish, yuqori soliqlar va badallarni undirish, 
mahalliy aholini talash, harbiy o'ljaga ega bo'lish hisoblanadi. 
Misol uchun, XVIII asr o'rtalarida Osiyo mamlakatlaridan ingliz importining 80% oltin va 
kumushni olib kelish evaziga, 20% esa sanoat mahsulotlari evaziga qoplanardi. Ost-ind 
kompaniyalari tuz va boshqa zarur tovarlarga yuqori to'lovlar o'rnatib aholini talardi.
8.1-JADVAL.
YEVROPANING
YIRIK
MAMLAKATLARNI
MUSTAMLAKALARI
T
O
G R I S I D A
MA'
LUMO
T
 
Ma
mlakat
Mustamlaka hududi, 
mln. km
2
aholi, 
mln. kishi
Angl
iya 
33,5 
400 
Fran
siya 
10,6 
55 
Ger
maniya 
3 
13,3 

---

IQTISODIY TARIX fanidan O'QUV QO'LLANMA
Shunday usullardan golland ost-ind kompaniyasi ham foyda- lanib sharqning boy 
mamlakatlaridan biri - Indoneziyani o'z na- zoratiga oldi. 
◄
Afrika qit'asida mustamlakachilik 
XVI-XVII asrlarda Yevropa mamlakatlarining mustamlakachilik siyosatida Afrika qit'asi 
alohida o'rin tutadi. Yevropa mamlakatlarining markazlarini Afrika qit'asida qurilishi mahalliy 
aholiga avvaliga hech ham ta'sir etmadi. Vest-Indiya (Amerika)da shakar qamish, kofe, tamaki, 
paxta plantatsiyalarini paydo bo'lishi, oltin va kumush konlarini ochilishi Afrikadan qullarni olib 
kelib foyda- lanishni rivojlantirdi. 
Qul savdosini
XV asrda birinchi bo'lib portugallar boshlashdi, undan keyin bu jarayonga 
inglizlar, gollandlar, fransuzlar, dani- yaliklar, shvedlar qo'shilishdi. Qul savdosi markazlari 
asosan Af- rikaning g'arbiy qirg'oqlarida (Yashil burundan Angolaga qadar) joylashgan edi.